Lommel-Werkplaatsen

De eerste sporen van bewoners in het huidige gebied Lommel-Werkplaatsen ofwel Lommel-Fabriek, dateren uit het Paleolithicum (Oude Steentijd). Het gaat om een concentratie vuurstenen, artefacten en werktuigen die er zowat 13.500 jaar geleden zijn achtergelaten door een groep vroege vertegenwoordigers van de Homo sapiens, in het huidige industriegebied Maatheide.

Nadat het kanaal Bocholt-Herentals (1843-1846) werd aangelegd en de gehuchten Blauwe Kei en Stevensvennen aan het einde van de 19de eeuw tot ontwikkeling kwamen, ontstond kort na 1904 de nederzetting Lommel-Fabriek. Er werden in Noord-Limburg namelijk enkele non-ferrobedrijven opgericht als eerste industrie van de provincie. De zwavelzuur en zinkfabriek N.V. Société Métallurgique de Lommel in Lommel-Werkplaatsen werd in 1904 door de Duitse familie Schulte gesticht op het terrein Maatheide, dat oorspronkelijk een gebied van heidevelden en bossen was. De industrialisering van dit gebied heeft ongetwijfeld een grote meerderheid van gezinnen uit het naburige Mol(-Rauw) aangetrokken, en Lommel-Werkplaatsen heeft dientengevolge een niet-Lommels dialect.

In 1907 bouwde de zinkfabriek een klein ziekenhuis met kapel aan de dubbelrij 50. De zusters salvatorianessen verzorgden daar uitsluitend de fabrieksarbeiders en gaven les op de kleuterschool. Ze vertrokken in 1918 met als gevolg dat het ziekenhuis en de kleuterschool werden gesloten. In 1925 werd in het gebouw opnieuw een kleuter- en meisjesschool gevestigd. De zusters van Vincentius a Paulo kwamen daarvoor naar Lommel-Werkplaatsen. Vanaf 1946 betrokken zij er ook een kloosterruimte. In 1912 werd een neogotische kerk gebouwd met toelagen van de staat en de gemeente en een zeer milde gift van de Société. Dit was de Sint-Barbarakerk. Omdat de kerk slechts hulpkerk van Lommel was, mocht er alleen gedoopt worden, geen huwelijken of begrafenissen. Nog een rustige, serene plaats is het Mariapark, bij de kerk van Werkplaatsen. Naast de Mariagrot, staan er ook een kerststal, verschillende kapelletjes en een kruisweg met calvarie. De beelden en bouwwerkjes dateren van voor WO II en kregen onlangs een opknapbeurt.

Lommel-Werkplaatsen kreeg zijn eigen spoorwegstation, Station Lommel-Werkplaatsen, met de opmerkelijke telegrafische code "LUL". Dit was een goederenstation langs spoorlijn 19 in de gemeente Lommel ten behoeve van de zinkfabriek. Spoorlijn 19 werd geopend op 2 juni 1879 (Grand Central Belge, vanaf 1897 Belgische Staat) en in 1953 opgeheven voor personenvervoer.

Bij Koninklijk Besluit van 30 december 1925 werd de parochie Sint-Barbara van Lommel-Werkplaatsen opgericht. Op 15 maart 1926 werd Hilduard De Wulf (1883-1954) als eerste pastoor van Lommel-Werkplaatsen door het bisdom Luik benoemd. Pater Cajetaan De Witte, kapucijn, was de grote bezieler en stuwkracht achter het unieke Mariapark en de komst van de kapucijnen maakte Lommel-Werkplaatsen tot een bedevaartsoord.

In 1931 wordt de eigen fanfare Sint Eligius opgericht.

Tijdens een bombardement in WO II op de zinkfabriek op 6 juli 1944 viel er ook een bom op een woning in de woonwijk van de fabriek.

In 1973 werden de activiteiten van de zinkfabriek (inmiddels Umicore) gestaakt en in 1974 werd de fabriek gesloopt. Het terrein bleef sterk vervuild achter, tot Sibelco het in 2003 saneerde door de gehele bovenste laag in een milieusarcofaag op te slaan.

Momenteel telt de tuinwijk Lommel-Werkplaatsen circa 75 woningen, waarvan een aantal op de Bouwkundige Erfgoed lijst van het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid voorkomen.

Plaatsen in de stad Lommel
Deelgemeente: Lommel Overige kernen: Balendijk · Barrier · Blauwe Kei · Gelderhorsten · Heeserbergen · Heide-Heuvel · Kattenbos · Kerkhoven · Kolonie · Lutlommel · Stevensvennen · Werkplaatsen Belgische gemeenten · Arrondissement Maaseik · Limburg · Vlaanderen