Kuifleeuwerik

Deze vogel heeft een bruine gevlekte borst. Op de kop prijkt een goed zichtbare kuif, waarvan de veren achter de kop uitsteken.

Het voedsel bestaat uit rupsen, sprinkhanen en regenwormen. Soms eet de kuifleeuwerik ook zaden. Het nest wordt gebouwd in de luwte van struiken of een kluit aarde. Het legsel bestaat uit drie tot vijf eieren, die door het vrouwtje 11 tot 13 dagen worden bebroed. Beide ouders zorgen voor de jongen.

Kuifleeuwerik in Faridabad - een district in Haryana, India

Afbeelding door John Gerrard Keulemans in Onze vogels in huis en tuin (1873)

De Kuifleeuwerik is van oorsprong een bewoner van steppen en woestijnachtige gebieden. Hij komt voor in Afrika, Azië en vrijwel geheel Europa met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Scandinavië en Noord-Rusland. De soort neemt in West-Europa snel in aantal af. Hij was in de Lage Landen vooral te vinden in de zeereep, aan stads- en dorpsranden, op braak liggende terreinen, vuilnisbelten en dergelijke.

De kuifleeuwerik vestigde zich pas in de 19de eeuw in Nederland, nam toen toe tot in de jaren 1950 en 1960; toen broedden er naar schatting 5.000 tot 10.000 paar. In de jaren 1970 begon een snelle daling. In 1995-1997 waren er nog maar 100 - 300 paar. Volgens SOVON waren er in 1998-2000 nog ca 70 paar.[2] De soort is in 2004 als ernstig bedreigd op de Nederlandse rode lijst gezet. De vooralsnog laatste maal dat een territorium van de kuifleeuwerik in Nederland werd vastgesteld was in 2015 bij Den Bosch. De meest waarschijnlijke oorzaak voor het verdwijnen van de vogel vormt de veranderde stedenbouw: een compactere bouw, geen verwaarloosde veldjes meer met onkruid maar netjes onderhouden groen.[3] De soort staat ook in Vlaanderen op de Rode Lijst als ernstig bedreigd. In 2013 werden er nog slechts enkele broedparen geteld.[4]

De soort telt 34 ondersoorten:

• G. c. pallida: het Iberisch Schiereiland.
• G. c. cristata: van zuidelijk Scandinavië en Frankrijk tot Oekraïne en Hongarije.
• G. c. neumanni: het westelijke deel van Centraal-Italië.
• G. c. apuliae: zuidelijk Italië en Sicilië.
• G. c. meridionalis: van oostelijk Kroatië tot centraal Griekenland en westelijk Turkije.
• G. c. cypriaca: Rodos, Karpathos en Cyprus.
• G. c. tenuirostris: van oostelijk Hongarije en Roemenië tot zuidelijk Rusland en Kazachstan.
• G. c. caucasica: de oostelijke Aegean islands, noordelijk Turkije en de zuidelijk Kaukasus.
• G. c. kleinschmidti: noordwestelijk Marokko.
• G. c. riggenbachi: westelijk Marokko.
• G. c. carthaginis: van noordoostelijk Marokko tot noordelijk Tunesië.
• G. c. arenicola: noordoostelijk Algerije, zuidelijk Tunesië en noordwestelijk Libië.
• G. c. festae: de noordoostkust van Libië.
• G. c. brachyura: van inlands noordoostelijk Libië tot zuidelijk Irak en noordelijk Arabië.
• G. c. helenae: zuidoostelijk Algerije en zuidwestelijk Libië.
• G. c. jordansi: het Aïrgebergte in noordelijk Niger.
• G. c. nigricans: de Nijldelta in noordelijk Egypte.
• G. c. maculata: centraal Egypte.
• G. c. halfae: zuidelijk Egypte en noordelijk Soedan.
• G. c. altirostris: oostelijk Soedan en Eritrea.
• G. c. somaliensis: zuidelijk Ethiopië, noordelijk Somalië en noordelijk Kenia.
• G. c. balsaci: de kust van Mauritanië.
• G. c. senegallensis: van Mauritanië, Senegal en Gambia tot Niger.
• G. c. alexanderi: van noordelijk Nigeria tot westelijk Soedan en de noordoostelijke Centraal-Afrikaanse Republiek.
• G. c. isabellina: centraal Soedan.
• G. c. cinnamomina: westelijk Libanon en noordwestelijk Israël.
• G. c. zion: van zuidelijk Turkije tot noordoostelijk Israël.
• G. c. subtaurica: van centraal Turkije tot zuidwestelijk Turkmenistan en noordelijk Iran.
• G. c. magna: van Kazachstan tot zuidelijk Mongolië en noordwestelijk China.
• G. c. leautungensis: noordoostelijk en oostelijk China.
• G. c. coreensis: Korea.
• G. c. iwanowi: van centraal Iran en centraal Turkmenistan tot noordwestelijk Pakistan.
• G. c. lynesi: noordelijk Pakistan.
• G. c. chendoola: van centraal en oostelijk Pakistan via westelijk en noordelijk India tot zuidelijk Nepal.

Voetnoten (en) Kuifleeuwerik op de IUCN Red List of Threatened Species. SOVON Verspreiding en aantalsontwikkeling van de kuifleeuwerik in Nederland Bijlsma, R.G., F. Hustings & C.J. Camphuysen, 2001. Avifauna van Nederland 2. ISBN 9074345212 Kuifleeuwerik is met uitsterven bedreigd. deredactie.be (28 mei 2013). Geraadpleegd op 28 mei 2013. Mediabestanden Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Galerida cristata op Wikimedia Commons. Externe links SoortenBank.nl beschrijving, afbeeldingen en geluid Kaarten met waarnemingen: België Nederland wereldwijd Kuifleeuwerik Galerida cristata in Onze vogels in huis en tuin (deel 2) van J.G. Keulemans (1873) op de Nederlandstalige Wikisource.