Kasteel van Relegem

Het kasteel had oorspronkelijk een militaire functie. Het diende als een voorpost voor het hertogdom Brabant t.o.v. de nabijgelegen heerlijkheid Mechelen. De toenmalige heren namen actief deel in het politieke en militaire leven van Brabant.[1]

Het kasteel van Relegem is een omgracht waterkasteel. Langs de noordwestelijke zijde is de gracht onderbroken en ze heeft dus een ongelijke U-vorm.

Veranderingen in 18e eeuw

Het kasteel van Relegem

Deze algemene aanleg werd tot op heden gerespecteerd, maar de gebouwen werden echter aangepast aan de heersende Franse classicistische smaak van het midden en de tweede helft van de 18e eeuw.[2] De aanpassingen:

• De burcht werd ontmanteld,
• Het poortgebouw, de donjon en de gekanteelde omheiningsmuur werden afgebroken,
• De ophaalbrug werd afgebroken: de gracht werd gedempt vóór het nieuwe smeedijzeren hek, zodat de beplaveide binnenplaats nu onmiddellijk bereikbaar werd.
• De gevels aan de binnenplaats en grachtzijden en ook de dakbedekking werd aangepast in functie van de nieuwe woon- en leefstijl.

Van de vroegere versterkte burcht zou men duidelijk een meer verfijnde en riante residentie maken, waarin de voorkeur voor symmetrische en axiale opstellingen zo goed mogelijk werd toegepast.

Het kasteel ligt ten westen van de Zenne en diens weilanden, ten oosten van het domein stroomt ook de Leibeek en langs de westkant wordt het domein afgebakend door de Hoogstraat (Zemst-Hombeek).

De oorsprong van het kasteel gaat vermoedelijk terug tot de Frankische tijd. Het huidige kasteel richtte zijn torens ten hemel in de 15e eeuw, de eerste eigenaar was Hendrik van Ophem (afkomstig uit Relegem)[3]. Het was een belangrijke post tussen de landen van Mechelen, Grimbergen en Rumst. In de middeleeuwen was het in het bezit van de familie Berthout en vanaf 1450 van de familie Carondelet. Op 21 april 1676 was Constantijn Huygens jr. er gelegerd met het Staatse leger en maakte hij in zijn persoonlijk dagboek een tekening van het kasteel. Tijdens Franse inval van 1747 lag het er vervallen bij maar het werd niet veel later verbouwd door graaf de Baillet, het verloor daardoor wel zijn uitzicht als oninneembare vesting. Tegenwoordig is het in het bezit van de familie t'Kint de Roodenbeke.

• Jan van Releghem (Brussels hoogwaardigheidsbekleder in de 14e eeuw)
• Jan II Carondelet (lid van de Grote Raad van Mechelen)
• De graven van Ter Nath (leden van de Grote Raad van Mechelen)

• De prins van Oranje was in de 17e eeuw op het kasteel om te praten over oorlogszaken.
• De familienaam Van Releg(h)em is overgeërfd van de eerste kasteelheren, die de heerlijkheid Releghem bezaten (later opgeslorpt door de baronie van Rivieren). Zij waren een vertakking van de familie van Craeynem en van Bouchout. Margaretha van Releghem verkocht de heerlijkheid aan de heer van Bouchout in 1374.