Johan van Hulst

Van Hulst begon zijn loopbaan in 1942 als onderwijzer en directeur van de Hervormde Kweekschool (HKS) in Amsterdam. In die hoedanigheid was hij medeverantwoordelijk voor de redding van ruim zeshonderd Joodse baby's en jonge kinderen uit de crèche van de Hollandsche Schouwburg.[1] De schouwburg, die schuin tegenover de school van Van Hulst staat, werd in de oorlog gebruikt als verzamelplaats voor joden die op transport werden gesteld naar Kamp Westerbork - als tussenstation naar de vernietigingskampen. Samen met de directrice van de kindercrèche, gelegen pal naast de kweekschool, maakte Van Hulst een plan om kinderen te laten ontsnappen. De kinderen werden apart van hun ouders in een crèche geplaatst, maar waren bij binnenkomst nog niet geregistreerd. Door telkens minder kinderen te registreren dan er binnen werden gebracht, gelukte het om talrijke baby's en jonge kinderen uit handen van de Duitsers te houden. De kinderen werden ondergebracht bij pleeggezinnen. Op 8 maart 1972 kreeg hij voor zijn Jodenhulp de Yad Vashem-onderscheiding.[2]

Van Hulst haalde in 1929 zijn MO Nederlands, behaalde vervolgens zijn doctoraal pedagogiek en psychologie en promoveerde in de letteren in 1961. Van 1961 tot 1968 was hij lid van het Europees Parlement en van 1968 tot 1972 partijvoorzitter van de CHU. Van Hulst was van 1956 tot 1981 lid van de Eerste Kamer, waarvan van 1968 tot 1981 fractievoorzitter van achtereenvolgens de CHU en het CDA. Als politicus was hij vooral actief als onderwijswoordvoerder. Van Hulst waarschuwde tegen de experimenteerlust van het Kabinet-Den Uyl dat de middenschool wilde invoeren.

Daarnaast is Van Hulst auteur van verschillende wetenschappelijke publicaties, met name op pedagogisch gebied. Op zijn 95e kwam er nog een boek van zijn hand uit, en op 101-jarige leeftijd schreef hij voor het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis een in memoriam voor de overleden politicus en hoogleraar Bertus de Rijk.

Ook in de schaakwereld was hij geen onbekende. Zo werd hij in 1937 al kampioen van UCS De Rode Loper en won op 95-jarige leeftijd het Corus-schaaktoernooi voor (ex-)parlementariërs. In 2010, even voor zijn 99e verjaardag, won hij dat toernooi opnieuw, maar moest hij die titel delen met Jan Nagel. Hij heeft zowel tegen wereldkampioenen Max Euwe als Anatoli Karpov remise gespeeld - weliswaar in simultaansessies. Daarnaast was hij erelid van Schaakvereniging Caïssa in Amsterdam.

In 1967 werd hij Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij kreeg toen ook de gouden medaille van het Europees Parlement toegekend. Op 9 juni 1981 kreeg hij bij zijn afscheid als senator in de vergaderzaal van de Eerste Kamer de onderscheiding Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. De versierselen werden hem omgehangen door minister Hans Wiegel.

Op 27 mei 2015 werd in de vergaderzaal van de Eerste Kamer, in zijn aanwezigheid, een biografie over hem gepresenteerd: Johan W. van Hulst, pedagoog, politicus, verzetsman. In de voetsporen van Coornhert (redactie: Wouter van Haaften en Gerlof Verwey).

In januari 2018 werd een brug in het centrum van Amsterdam bij de Hortus Botanicus omgedoopt in de Johan van Hulstbrug.

Van Hulst was de broer van de componist, schrijver en kunstschilder Gerard van Hulst. Zijn dochter Catharina trouwde met hoffotograaf Max Koot. Zijn dochter Diane was omroepster bij de NCRV. Kerkelijk behoorde Johan van Hulst tot de middenorthodoxe richting van de Nederlandse Hervormde Kerk (inmiddels opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland).

Op 28 januari 2011 vierde Van Hulst zijn 100e verjaardag. Hij was na Willem Drees en Marinus van der Goes van Naters de derde Nederlandse voormalige parlementariër die deze leeftijd bereikte.[3] Hij overleed op 22 maart 2018 op 107-jarige leeftijd.[4] Hij werd op 17 april 2018 in de plenaire vergadering van de Eerste Kamer herdacht.[5]

• De beginselleer van Hoogvelds pedagogiek. Amsterdam, proefschrift VU, 1962
• Leerboek der pedagogiek. Groningen, Wolters-Noordhoff, 1968
• De betekenis van de z.g. Tweede Aufklärung voor de theoretische en historische pedagogiek. Amsterdam, afscheidscollege VU, 1976
• De strijd der paradigma's in de Nederlandse theoretische pedagogiek. In: Pedagogisch tijdschrift, forum voor opvoedkunde, vol. 8, 1983, pp. 2-11, 54-60
• (red.), Pedagogiek MO in beweging: 1925-1990: 65 jaar geschiedenis: gedenkboek van de Vereniging tot Bevordering van de Studie der Pedagogiek, 1990
• Martinus J. Langeveld (1905-1989). In: Pedagogische Studiën, vol. 67, 1990, pp. 158-162

• Kindersmokkel Hollandsche Schouwburg
• Gerlof Verwey en Wouter van Haaften (redactie), met bijdragen van: André Rosendaal, Marcel ten Hooven, Bas von Benda Beckmann en Jan Nagel, Johan W. van Hulst - pedagoog, politicus, verzetsman. In de voetstappen van Coornhert (Hilversum: Uitgeverij Verloren, 2015; 172 blz.; ISBN: 9789087045142).

• Johan van Hulst (99 jaar) wint toernooi parlementariërs. Schaaksite.nl, jan.2010

Zie de categorie Johan van Hulst van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.