Jetze Tjalma

Jetze Tjalma (Veen, 5 juni 1893 - Voorschoten, 18 oktober 1985) was een Nederlands burgemeester en Kamerlid.

Jetze Tjalma
Jetze Tjalma (ca. 1935)
Algemene informatie
Volledige naamJetze Tjalma
GeborenVeen, 5 juni 1893
OverledenVoorschoten, 18 oktober 1985
PartijARP
Portaal    Politiek
Nederland

Tjalma was een zoon van predikant Gerrit Tjalma (1866-1947) en Frederika Kuipers (1865-1903). Hij begon zijn ambtelijke carrière op de secretarie van de gemeente Gorinchem in 1917 en werd vervolgens in 1920 gemeentesecretaris van Zuilichem. Hij was burgemeester van Genemuiden (1922-1927), Hoogeveen (1927-1958) en waarnemend burgemeester van Westerbork (1951-1952). Tijdens de Tweede Wereldoorlog probeerde Burgemeester Tjalma het vertrouwen van de Duitsers te winnen, door de openbare orde te handhaven en de bevolking op te roepen tot terughoudendheid en kalmte.

Op 16 mei 1940, direct na de capitulatie, ondertekende burgemeester Tjalma brieven aan alle Joodse inwoners van Hoogeveen om zich op 18 mei 1940 bij de bezetter te melden. Hij verleende medewerking[1] bij het aanhouden van joden en maakte alle administratie mogelijk voor het registreren van Hoogeveense Joden. Deze bijgedragen gegevens werden gebruikt voor het opsporen en deporteren van joden. In 1941 was Tjalma enige tijd gijzelaar in Kamp Schoorl en Buchenwald. Tjalma werd met circa negentig andere vooraanstaande antirevolutionairen gearresteerd, maar weer vrijgelaten. Terug in Hoogeveen maakte hij op verzoek van de bezetter een lijst met 200 mannen die moesten werken op het door de Duitsers bezette vliegveld in Havelte. Nadat er er 190 niet kwamen opdagen was het vertrouwen van de Duitsers in Tjalma weg en werd hij aangehouden en ontslagen. In 1944, na zijn ontslag, verbleef Tjalma in het Huis van Bewaring in Groningen, daarna in gijzeling in Sint Michielsgestel.

Bij zijn terugkeer in 1945 moest hij op last van het Militair Gezag zijn functie (tijdelijk) neerleggen. De Zuiveringscommissie kreeg tal van beschuldigingen tegen Tjalma binnen en was uitermate kritisch. Onder leiding van burgemeester Tjalma werden alle Joodse personen in de gemeente bij voorbaat al bij de bezetter gemeld. Hij verleende ook alle medewerking bij de aanhoudingen. Commissaris van de Koningin Baron de Vos van Steenwijk zorgde er met zijn betoog in de commissie voor dat Tjalma in juli 1945 als burgemeester kon aanblijven. Hij pakte zijn ambt in Hoogeveen weer op.

In 1968 werd het park achter het raadhuis naar hem vernoemd. Ook de brandweerkazerne kreeg zijn naam.

Tjalma was aangesloten bij de ARP, waarvan hij vanaf 1953 penningmeester was. Naast burgemeester was hij onder meer lid van de Provinciale Staten van Drenthe (1931-1941), lid van de Tweede Kamer (1937-1946) en ten slotte lid van de Eerste Kamer (1948-1966), sinds 1961 als fractievoorzitter. In 1951 werd hij geridderd in de Orde van Oranje-Nassau. In 1963 werd hij benoemd tot ereburger van Hoogeveen.

Zijn jongere broer Roelof Tjalma volgde hem in 1922 op als gemeentesecretaris van Zuilichem en was later onder andere burgemeester van Maartensdijk en Kesteren.

Historicus Albert Metselaar deed onderzoek naar de rol van Tjalma in en na de Tweede Wereldoorlog. Volgens Metselaar werd op aangeven van Tjalma onder meer in 1951 een trottoir aangelegd over Joodse graven.[2] De gemeente besloot begin 2020 een onafhankelijk onderzoek in te laten stellen door Robin te Slaa naar de oud-burgemeester.[3][4]

Peter Romijn van het NIOD vermeldde Jetze Tjalma in zijn in 2006 gepubliceerd onderzoek over burgemeesters in oorlogstijd.[5]

Voorganger:
Gerrit Oprel (wnd)
Burgemeester van Genemuiden
1922-1927
Opvolger:
Wijnand Zeeuw
Voorganger:
Jan Liebbe Bouma
Burgemeester van Hoogeveen
1927-1944
Opvolger:
Jan Marinus Veldhuis
Voorganger:
Jan Marinus Veldhuis
Burgemeester van Hoogeveen
1945-1958
Opvolger:
Joop Bakker
Voorganger:
Frederik Jan van der Worp
Burgemeester van Westerbork (wnd)
1951-1952
Opvolger:
Gerard Londo
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.