Capitulatie

Capitulatie, ook wel overgave, is tegenwoordig internationaalrechtelijk een verklaring dat een partij de strijd staakt tijdens een oorlog. De partij die zich overgeeft kan variëren van enkele troepen tot een totale overgave van een groep van landen. Een bekende manier van overgave gedurende een oorlog is het hijsen van een witte vlag.

Veldmaarschalk Wilhelm Keitel ondertekent de onvoorwaardelijke capitulatie van de Wehrmacht in het hoofdkwartier van het Rode Leger te Berlijn-Karlshorst.

Historisch gezien verwijst het naar een regel die, na het sluiten van een verdrag hierover, in het Ottomaanse Rijk (vanuit het islamitisch recht) werd gehanteerd voor onderdanen uit een overwonnen christelijk land (Capitulatiën van het Ottomaanse Rijk); zij werden vrijgesteld van een aantal heersende wetten en regels (vooral op het gebied van het civiele recht en strafrecht) en mochten onder het recht van de staat waartoe ze daarvoor behoorden worden berecht. Daarbij kregen ze niet de privileges die reguliere inwoners van het overheersende land wel hadden, zoals het burgerschap. Een bekend verdrag dat hiervoor werd afgesloten was dat tussen koning Frans I van Frankrijk en de Ottomaanse sultan Süleyman I in 1536. In 1914 werd dit recht afgeschaft, hetgeen in 1923 (toen Turkije al was opgericht) werd erkend. Dergelijke ongelijke rechtsbepalingen werden in navolging hiervan ook afgesloten tussen Europese kolonisatiemachten en Oost-Aziatische staten. Blanke buitenlanders uit bijvoorbeeld Japan en China kregen hierbij privileges. In Japan werd dit door middel van een verdrag afgeschaft in 1899 en in China na de Tweede Wereldoorlog.[1]

Daarnaast kan het ook verwijzen naar een contract waarbij soldaten door de ene staat werden verhuurd van een andere staat. Deze vorm kwam in Nederland voor het laatst voor in 1814. Enkele Zwitserse regimenten werden toen door koning Willem I ingehuurd en in 1829 weer ontslagen.

Een vierde betekenis is die van verkiezingscapitulatie, waarbij in de middeleeuwen een gekozen bestuurder als een abt, bisschop of zelfs een paus in ruil voor zijn verkiezing beloofde enkele zaken te regelen voor degenen die hem kozen. Na keizer Karel V werden ook alle Rooms-Duitse keizers aan deze maatregel blootgesteld en in Polen werd deze maatregel vanaf de 16e eeuw gebruikt om de macht van de koning in te perken.[1]