Jeanne Calment

Jeanne Louise Calment (Arles, 21 februari 1875 – aldaar, 4 augustus 1997) was een Française die geldt als de oudste mens ooit van wie de geboorte- en sterfdatum officieel vaststaan. Ze leefde volgens het bevolkingsregister 122 jaar en ruim vijf maanden.[1] Niet alleen geldt ze daarmee officieel als de oudste persoon ooit, ze heeft met 9 jaar en bijna 6 maanden langer dan wie ook de titel "oudste (nog levende) mens" gedragen.

Jeanne Calment
Jeanne Calment in 1915 (40 jaar oud)
Algemene informatie
Volledige naamJeanne Louise Calment
GeborenArles, 21 februari 1875
Overledenaldaar, 4 augustus 1997
Doodsoorzaakonbekend
Nationaliteit Frankrijk
Bekend vanOfficieel oudste inwoner van Frankrijk, Europa en de wereld ooit. Ze is tevens de eerste persoon die officieel ouder werd dan 116 en tot op heden de enige persoon ooit die officieel ouder werd dan 120.
Portaal    Antropologie
Geboortebewijs van Jeanne Calment
Van deze foto (genomen in de kerk van Saint-Trophime) is lange tijd aangenomen dat hij in 1897 werd genomen en Jeanne Calment op 22-jarige leeftijd toont. Nieuw onderzoek heeft echter uitgewezen dat het hier om Jeannes dochter Yvonne gaat, en dat de foto omstreeks 1920 is genomen.

Biografie

Calment had naar eigen zeggen op 12- of 13-jarige leeftijd de schilder Vincent van Gogh ontmoet, toen hij een schildersdoek kwam kopen in de stoffenwinkel van haar oom of vader.[2][3] Ze vond hem "vies, slecht gekleed en koppig" en "lelijk en ruikend naar alcohol".[1][4][5] Ter gelegenheid van de 100e sterfdag van Van Gogh in 1990 werd er een uitgebreid interview met Calment gehouden.

Calment heeft haar hele leven in Arles gewoond. Nadat ze haar klassiek brevet had gehaald op school, bleef ze thuis wonen tot aan haar huwelijk. Ze trouwde in 1896 met haar achterneef Fernand Calment, die in 1942 overleed na bedorven kersen te hebben gegeten.[6][1] Uit hun huwelijk ontsproot één dochter, Yvonne. Zij werd geboren in 1898 en overleed volgens de officiële berichten reeds in 1934 op 36-jarige leeftijd aan pleuritis.[7] Yvonne had op haar beurt een zoon, Frédéric, geboren in 1926, die na zijn moeders dood door Jeanne Calment verder werd opgevoed. Hij kwam in 1963 om bij een verkeersongeluk.[6] Hierna had Calment geen erfgenamen meer.

In 1965 sloot Calment een lijfrentecontract met de notaris André-François Raffray. Hij zou na Calments dood haar appartement in een flat krijgen. In ruil hiervoor zou hij Calment tot haar overlijden een maandelijkse toelage van 2500 frank betalen. Wat op het eerste gezicht een lucratieve belegging was – Raffray was 48 jaar en Calment 90 –, kostte uiteindelijk een klein fortuin, omdat zij onverwacht lang in leven bleef. Raffray stierf zelfs nog vóór haar (in 1995), zodat zijn weduwe de betalingen moest voortzetten tot aan Calments dood. In totaal werd tweemaal de marktwaarde voor het appartement betaald voordat Raffrays vrouw het erfde.[1]

Calments 100e verjaardag kreeg nauwelijks publieke aandacht, omdat ze dit zelf niet wilde. Een aanbod van de burgemeester om haar thuis op te zoeken weigerde ze. Wel verscheen ze uiteindelijk zelf op het gemeentehuis.[8]

Pas in 1985 ging de naar verluidt 109-jarige Jeanne Calment, een maand voor haar 110e verjaardag, in een rusthuis wonen; niet vanwege lichamelijke of geestelijke problemen, maar uit voorzorgsmaatregel vanwege een brandje in haar keuken. Op 20 juni 1986 werd ze, als ruim 111-jarige, na het overlijden van Eugénie Roux officieel de oudste nog levende persoon uit Frankrijk. In 1988 werd in het Guinness Book of Records voor het eerst melding van haar gemaakt als oudste mens ter wereld, maar die nominatie werd een jaar later ingetrokken. De Amerikaanse Carrie C. White, die op 14 februari 1991 overleed, was namelijk naar verluidt een jaar eerder dan Calment geboren. Dit werd intussentijd ontkracht.

Op 17 oktober 1995 overtrof Calment het – nadien ontkrachte – record van 120 jaar en 237 dagen van de Japanner Shigechiyo Izumi. Daarmee werd ze officieel de nieuwe langst levende mens aller tijden. Na haar 122e verjaardag in februari 1997 gaf ze geen interviews in het openbaar meer. Ze overleed enkele maanden later, op maandag 4 augustus 1997 rond 22:45 uur. Hoewel haar doodsoorzaak niet duidelijk werd, zei een van haar biografen, de wetenschapper Jean-Marie Robine, dat het vermijden van interviews haar de kans had gegeven om te sterven en dat ze uiteindelijk ook hierdoor is gestorven; de aandacht zou haar volgens hem namelijk in leven gehouden hebben. Ondanks het feit dat Calment blind en zo ernstig doof was dat het vrijwel onmogelijk was om met haar te communiceren, was ze een maand voor haar overlijden nog in goede gezondheid en tot haar dood nog helemaal helder van geest.[1][4][9]

Na Calments dood werd de toen bijna 117-jarige Canadese Marie-Louise Meilleur de erkende oudste persoon ter wereld.[10]

Gezondheid en levensstijl

Calment kwam uit een rijke familie en heeft nooit hoeven te werken. Ze leidde een rustig leven met veel hobby's, zoals tennis, fietsen, zwemmen, rolschaatsen, piano en opera, waarvan ze er een aantal (waaronder fietsen)[11] tot na haar 100e verjaardag volhield. Samen met haar man heeft ze ook Esperanto geleerd.[12] Ze kon goed lopen totdat ze op haar 114e haar dijbeen brak en geopereerd moest worden.[13] Gedurende de rest van haar leven zat ze in een rolstoel. Op haar 116e verjaardag had ze griep. Ze dronk regelmatig port en at een kilo chocolade per week.[11] Ze rookte nog tot vijf jaar voor haar dood.[1]

Veel familieleden van Calment bereikten ook een hoge leeftijd: haar moeder, Marguerite Gilles, werd 86, haar vader Nicolas, 93 en haar oudere broer, François, 97.

Carrière

In 1965 speelde Calment een rol in de korte film Vincent Van Gogh: Darkness Into Light, die was bedoeld als promotie voor de film Lust for Life over het leven van Van Gogh. Op 114-jarige leeftijd speelde Calment mee in een film over haar eigen leven, Vincent et moi, wat van haar de oudste mens maakte die een rol in een film heeft gespeeld.[14] Ter gelegenheid van haar 121e verjaardag werd een cd uitgebracht met daarop herinneringen van Calment, op een achtergrond van onder andere rapmuziek.[11]

Controverse

Russisch onderzoek

Twee Russische onderzoekers, de wiskundige Nikolay Zak en de gerontoloog Valery Novoselov, publiceerden in december 2018 een studie waaruit volgens hen zou blijken dat de bewering van Calment de oudste mens ooit te zijn in werkelijkheid een geval is van identiteitsfraude. De vrouw die al die tijd doorging voor Jeanne Calment zou volgens Zak en Novoselov in werkelijkheid haar doodgewaande dochter Yvonne zijn. Om erfbelasting op de nalatenschap van haar moeder te ontlopen, zou Yvonne in 1934 de identiteit van haar moeder hebben aangenomen nadat die was overleden. Dit zou betekenen dat zij ten tijde van haar overlijden niet ouder dan 99 jaar was. De officiële titel van oudste mens ooit zou in dat geval de Amerikaanse Sarah Knauss toekomen.

De Russische onderzoekers baseerden zich onder meer op foto's van Jeanne en van haar dochter Yvonne op jonge leeftijd die vergeleken werden met foto's van Jeanne op oudere leeftijd. Diverse gelaatstrekken en andere lichaamskenmerken van de oude Jeanne Calment leken niet overeen te komen met foto's op haar identiteitskaart die rond 1930 moeten zijn genomen. Ook zouden de vermelde lengte en oogkleur niet kloppen. Verder leken er in interviews met Jeanne Calment allerlei inconsistenties en kleine versprekingen te zitten. Zo zou ze in gesprekken haar moeder en grootmoeder weleens door elkaar hebben gehaald, net als haar echtgenoot en vader; zo had ze het meermaals over de "winkel van haar vader", terwijl uit andere bronnen bleek dat niet de vader, maar alleen de echtgenoot van Jeanne Calment een winkel had. Ook vertelde dat ze als kind naar school was gebracht door iemand die 10 jaar later dan zijzelf bleek te zijn geboren, maar die wel goed de begeleidster van dochter Yvonne kan zijn geweest. Daarnaast zou haar kleinzoon Frédéric haar "mama" hebben genoemd. Calments verzekeringsmaatschappij zou in de jaren 90 aan de bel hebben getrokken omdat toen al vermoed werd dat haar leeftijd niet klopte. Dit zou destijds naar verluidt echter doelbewust zijn stilgehouden, omdat Calment wegens haar veronderstelde bijzonder hoge leeftijd was uitgegroeid tot een legende. Om te voorkomen dat de fraude aan het licht kwam, zou Calment de meeste foto's en documenten over haar leven hebben laten vernietigen toen ze verhuisde naar een verzorgingshuis.[15][16][17] Statistisch gezien is het daarnaast opvallend dat Calment maar liefst ruim drie jaar ouder werd dan Sarah Knauss, die op de leeftijd van 119 jaar en 97 dagen overleed. Deze opvallendheid wordt verder versterkt door het feit dat Calment gedurende enkele decennia van haar leven gerookt heeft.

De hypothese van Zak en Novoselov werd begin 2019 verworpen door de Franse gerontoloog Michel Allard, die beweerde dat moeder en dochter Calment onmogelijk van plaats zouden hebben kunnen wisselen, laat staan ongemerkt. Het feit dat ze zo bekend waren in de ganse gemeenschap van hun woonplaats Arles zou dit onmogelijk hebben gemaakt. Bovendien zouden er officiële documenten zijn uit de jaren 30 van de 20e eeuw waarin staat dat Yvonne tuberculose had, en bijgevolg nooit tot in 1997 geleefd zou kunnen hebben.[18] De Vlaamse geriater Lucien De Cock, die Jeanne Calment goed gekend zou hebben, wierp bovendien tegen dat het onderzoek van Zak en Novoselov enkel Russische propaganda was, bedoeld om het feit dat de oudste mens ooit een westerling is in twijfel te trekken.[19] In september 2019 publiceerden vier wetenschappers in Journal of Gerontology: Medical Science een tegenonderzoek, waarin zij wezen op krantenberichten uit 1934 die berichtten over de grote opkomst bij Yvonnes uitvaart. Dergelijke omstandigheden zouden een ongemerkte persoonsverwisseling tussen moeder en dochter onmogelijk hebben gemaakt.[20]

DNA-test

In mei 2019 opperde de Britse geleerde Aubrey de Grey de mogelijkheid van een DNA-test op een van Calment afkomstig bloedmonster dat bewaard was gebleven, om zo meer uitsluitsel te krijgen. Deze optie had bij menigeen de voorkeur boven het opgraven van de lichamen van moeder en dochter Calment. Jeanne Calment was gehuwd met haar achterneef Fernand Calment. Deze genetische verwantschap (voorouderschapsverlies) zou direct aantoonbaar kunnen zijn in het DNA van hun dochter Yvonne.[21]

Anderen

  • In maart 2015 overleed de Mexicaanse Leandra Becerra Lumbreras. Naar verluidt is zij vijf jaar ouder geworden dan Jeanne Calment, maar dit is niet officieel bevestigd omdat Lumbreras' geboorteakte ontbreekt.
Voorganger:
Florence Knapp
Oudste erkende levende mens ter wereld
11 januari 1988 – 4 augustus 1997
Opvolger:
Marie-Louise Meilleur
Voorganger:
Anna Eliza Williams
Oudste erkende levende mens van Europa
27 december 1987 – 4 augustus 1997
Opvolger:
Lucy Jane Askew
Voorganger:
Augusta Holtz
Oudste erkende levende mens ooit Opvolger:
n.v.t.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.