Jan van Gent

Jan van Gent (Engels: John of Gaunt) (Gent, in de Sint-Baafsabdij, 24 juni 1340 – Londen, 3 februari 1399) was de vierde zoon van koning Eduard III van Engeland en Filippa van Henegouwen. Door zijn eerste huwelijk met zijn nicht Blanche van Lancaster (1359) kreeg hij in 1362 de titel hertog van Lancaster.

Jan van Gent
1340-1399
Vader	Eduard III van Engeland
Moeder	Filippa van Henegouwen

Hij trok ten strijde in Spanje en Frankrijk. Na de dood van Blanche hertrouwde hij in 1371 met Constance van Castilië, dochter van Peter de Wrede. Vanwege dit huwelijk kon hij aanspraak maken op de titel van koning van Castilië en León. In 1374 keerde hij terug naar Engeland en na de dood van zijn broer Eduard de Zwarte Prins werd hij de machtigste man van het land. Hij beschermde de religieuze hervormer John Wyclif, met wie hij sympathiseerde. In 1377 stierf Eduard III en werd opgevolgd door Jans jeugdige neef Richard II. Hij bleef aanvankelijk diens raadgever maar na enkele domme besluiten raakte hij gebrouilleerd met de koning en een deel van het volk.

John Wyclif leest zijn Bijbelvertaling voor aan Jan van Gent

Tijdens de boerenrevolte van 1381 verwoestte een menigte zijn kasteel, het Savoy Palace.

Op grond van zijn huwelijk met Constance van Castilië maakte hij aanspraak op de Castiliaanse troon. In 1386 landde hij met een grote krijgsmacht in La Coruña, veroverde Bayona, Santiago de Compostela en Vigo. De expeditie mislukte echter door tegenslag, waaronder ziekte van een deel van het leger. Jan van Gent besloot uiteindelijk om af te zien van zijn aanspraken op de troon, en via het Verdrag van Bayona werden deze uiteindelijk afgekocht.

Na het mislukte avontuur in Spanje vertrok Jan van Gent naar Aquitanië, en pas in november 1389 keerde hij terug naar Engeland. Daar verzoende hij zich met de koning. Hij steunde Richard tegen de hertog van Gloucester, Thomas van Woodstock, maar na diens val werd de verhouding weer slechter.

Jan had vier kinderen bij zijn minnares Katherine Swynford, een schoonzus van Geoffrey Chaucer. Na de dood van zijn vrouw huwde hij haar en de kinderen werden gewettigd maar uitgesloten van troonopvolging. Zijn achterachterkleinzoon Hendrik VII maakte desondanks aanspraak op de troon.

Jans zoon uit zijn eerste huwelijk, Hendrik Bolingbroke, was minder diplomatiek dan zijn vader en werd door Richard II in 1398 verbannen. Jan stierf in 1399 en zijn bezittingen werden verbeurdverklaard. Hierop keerde Hendrik terug. Hij zette Richard af en werd zelf koning als Hendrik IV.

De herkomst van de naam jan-van-gent voor een bepaald soort vogel heeft niets met deze persoon te maken, maar is mogelijk een verbastering van de Keltische naam voor de vogel (Iers: gainéad, Engels gannet).