Bilzekruid

Bilzekruid
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Lamiiden
Orde:	Solanales
Familie:	Solanaceae (Nachtschadefamilie)
Geslacht:	Hyoscyamus
	soort
	Hyoscyamus niger; L. (1753)
	Afbeeldingen Bilzekruid op Wikimedia Commons
	Bilzekruid op Wikispecies
Portaal	Biologie

Het bilzekruid (Hyoscyamus niger) is een één- of tweejarige, 0,3-0,6 m hoge plant uit de nachtschadefamilie (Solanaceae).

De stengel is kleverig. De bladeren zijn langwerpig en grof golvend getand. De onderste bladeren zijn stengelomvattend en de bovenste smal en gesteeld. De wortel is spoelvormig.

De trechtervormige bloem is vuilgeel van kleur en violet geaderd. De bloemen staan in de bladoksels. De vrucht is een circa 1,5 cm lange, klokvormige doosvrucht, die bij rijpheid openspringt. Deze wordt door de kelkbladen omvat. Het zaad is grijsbruin en tot 1 x 1,3 mm groot. De zaden verspreiden een krachtige en karakteristieke geur wanneer ze worden geplet.

Gebruik

De gehele plant is zeer giftig. De belangrijkste gifstoffen zijn de zogenaamde tropane alkaloïden scopolamine, hyoscyamine, atropine. De vergiftigingsverschijnselen zijn een opgezwollen buik en hevige krampen. Hierop volgt eerst verlamming en ten slotte de dood.

Bilzekruid

In de volksgeneeskunde werd deze narcotische (pijnverdovende) en hallucinaties opwekkende plant als krampoplossend middel en bij astma ingezet. De bladeren, en ook de gemakkelijker doseerbare zaden, werden voor hun roesopwekkend effect gerookt. Tot in de 17e eeuw werd bilzekruid gebruikt als smaakstof voor bier[1]. Door de invoering van het Reinheitsgebot werd het vervangen door hop. Omdat het gehalte aan werkzame stoffen sterk kan variëren en daarom onbedoeld gemakkelijk tot vergiftiging kan leiden wordt de plant tegenwoordig niet meer gebruikt voor medische toepassingen, maar nog wel in de homeopathie. De oude volksnamen dolkruid en malwillempjeskruid wijzen op de hallucinogene werking van de plant.

Bilzekruid was in de oudheid en de middeleeuwen een zogenaamd heksenkruid en een ingrediënt van bereidingen van heksen, zoals de zogenaamde heksenzalf.[2] De dichtbundel Bilzenkruid van Jac. van Hattum (1939) verwijst naar dit aspect.

Voetnoten

(en) Dan Rabin, Carl Forget. The Dictionary of Beer and Brewing. Taylor & Francis. xii. 1998. ISBN 9781579580780.
(en) Evans Schultes R, Hofman A, Rätsch C., Plants of the gods. Their sacred, healing and hallucinogenic powers, 2de druk. Healing Arts Press, Rochester, Vermont (2001), p. 208 p.. ISBN 0—89281—979—0. Geraadpleegd op 2016-08-15.

Externe links

Bilzekruid (Hyoscyamus niger) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de Heukels²³, dit is de voorlaatste uitgave)
Bilzekruid (Hyoscyamus niger) in: van Uildriks, F. & V. Bruinsma (1898) - Plantenschat; op de (Nederlandstalige) Wikisource.
Bilzekruid (Hyoscyamus niger), verspreiding in Nederland, volgens de atlas van Floron.

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Ecologisch tuinieren - Bilzekruid.

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Hyoscyamus niger op Wikimedia Commons.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] (en) Dan Rabin, Carl Forget. The Dictionary of Beer and Brewing. Taylor & Francis. xii. 1998. ISBN 9781579580780.

[Plants_of_the_gods-2] (en) Evans Schultes R, Hofman A, Rätsch C., Plants of the gods. Their sacred, healing and hallucinogenic powers, 2de druk. Healing Arts Press, Rochester, Vermont (2001), p. 208 p.. ISBN 0—89281—979—0. Geraadpleegd op 2016-08-15.