Gordelroos

Bij gordelroos is één zijde van het lichaam aangetast

De ziekte begint vaak met pijn en tintelingen op het aangedane huidgebied. De pijn lijkt in aanvang op lichte elektrische schokjes en verandert na verloop van tijd in pijn gelijkend op spierpijn. Op dat moment is aan de huid nog niets te zien. Na enkele dagen wordt de huid rood en komen de met vocht gevulde blaasjes op, die wat lijken op kleine blaren. Altijd is maar één kant van het lichaam aangedaan. De blaasjes gaan na verloop van tijd over in korstjes die soms kunnen etteren. Na ongeveer twee tot drie weken verdwijnen ze. Vooral bij oudere mensen blijft er soms nog lang pijn in het getroffen huidgebied bestaan, die soms zeer heftig kan zijn, de zogenaamde postherpetische neuralgie. Deze napijn kan weken tot maanden duren. Heel soms komt gordelroos zonder huiduitslag of blaasjes voor, herpes zoster sine herpete.

Bij optreden in het gelaat (nervus facialis) zijn soms ook andere zenuwtakken aangedaan, waardoor het gehoor kan verminderen of een gedeeltelijke verlamming van de gelaatsspieren kan optreden. Dit wordt wel het Syndroom van Ramsay Hunt genoemd. Gordelroos op het lichaam is op zich niet gevaarlijk, maar wel erg pijnlijk. Gordelroos in het gelaat kan het gezichtsvermogen aantasten en moet altijd behandeld worden.

De gelijkenis met waterpokken is niet toevallig. De verwekker is namelijk hetzelfde virus als het waterpokkenvirus: het varicellazostervirus. Heeft men eenmaal waterpokken doorgemaakt, dan raakt men het virus nooit meer helemaal kwijt; het blijft zich schuilhouden in bepaalde zenuwcellen (het ganglion spinale dat buiten het ruggenmerg ligt). Het virus kan ineens weer actief worden. Dit gebeurt vaker als het immuunsysteem verzwakt is. Dit heeft dan een gordelroosinfectie tot gevolg.

Wondjes op de linkerarm aan het genezen. Man, 62 jaar.

Mensen die nog geen waterpokken hebben doorgemaakt, kunnen door een lijder aan gordelroos besmet worden met het varicellazostervirus en waterpokken krijgen.[1]

Een gordelroosinfectie komt in de zomer veel meer voor dan in de winter. De huidontsteking treft voornamelijk mensen boven het zestigste levensjaar. Ruim 20% van de bevolking krijgt er ooit mee te maken. Gordelroos treedt doorgaans maar een keer op, in zeldzame gevallen meermaals. Dat is het gevolg van een sterk verzwakte afweer. Bij herhaalde aanvallen is een onderzoek naar de verminderde weerstand nodig.[2]

Behandeling is mogelijk, maar werkt het best als ermee gestart wordt voor de blaasjes verschijnen; daarna heeft ze nog weinig effect. Omdat gordelroos door een virus veroorzaakt wordt, bestaat de behandeling uit antivirale middelen, aangevuld met pijnstillers en ontstekingsremmers (corticosteroïden). Met name bij oudere mensen wordt naar vroege behandeling gestreefd omdat de postherpetische neuralgie dan vaak aanzienlijk milder is of zelfs in het geheel niet optreedt.

Gordelroos nabij het oor

Ook wanneer de gordelroos zich situeert bij het oor moet men onmiddellijk een arts raadplegen. Er bestaat namelijk een risico op een halfzijdige aangezichtsverlamming door de aantasting van de zevende hersenzenuw die de spieren van het aangezicht aanstuurt. Bovendien is de kans op (permanente) gehoorschade groot, alsmede schade aan het evenwichtsorgaan. In dit geval dient er binnen 72 uur na het optreden van de gezichtsverlamming een behandeling met antivirale middelen en prednison opgestart te worden.

Bronnen, noten en/of referenties LCI-richtlijn Waterpokken en gordelroos, RIVM (PDF) Gordelroos, Máxima Medisch Centrum

Zie de categorie Herpes zoster van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.