Antiviraal middel

Een antiviraal middel is een stof die bij virusinfecties gebruikt kan worden om deze te bestrijden. Het middel werkt doordat ze het koppelen van virussen aan de gastheercel bemoeilijkt, of doordat ze de werking van de virale enzymen in de gastheercel onderbreekt. Die enzymen spelen een rol bij het kapen van het celdelingsmechanisme van de gastheer.

Schematische voorstelling van de werkingsmechanismen van de verschillende klassen hiv-remmers

De meeste van de nu beschikbare antivirale middelen zijn gemaakt voor de bestrijding van Hiv, herpesvirussen, hepatitis B, hepatitis C virussen, influenza A en influenza B virussen. Onderzoekers werken aan antivirale middelen tegen andere families van virale ziekteverwekkers.

Het maken van veilige en effectieve antivirale middelen is moeilijk, omdat virussen de cellen van de gastheer gebruiken om te repliceren. Dit maakt het moeilijk om eigenschappen van het medicijn te vinden die het virus zouden verstoren zonder ook de cellen van de gastheer te schaden. Bovendien is de grootste moeilijkheid bij het ontwikkelen van vaccins en antivirale geneesmiddelen te wijten aan virale variatie.

De opkomst van antivirale middelen komt door een sterke vergroting van de kennis over de genetische en moleculaire functie van organismen, waardoor biomedische onderzoekers de structuur en functie van virussen beter kunnen begrijpen, belangrijke vooruitgang in de technieken voor het vinden van nieuwe medicijnen en de druk die op de geneeskunde wordt uitgeoefend door het humaan immunodeficiëntievirus (Hiv), de oorzaak van het verworven immunodeficiëntiesyndroom (Aids).

De eerste experimentele antivirale middelen werden ontwikkeld in de jaren 1960, meestal voor de bestrijding van herpes virussen en werden gevonden met behulp van traditionele trial-and-error methoden voor het ontdekken van geneesmiddelen. Onderzoekers maakten celculturen en besmetten ze met het doelvirus. Ze introduceerden vervolgens chemicaliën in de culturen waarvan ze dachten dat ze de virale activiteit konden remmen en observeerden of het niveau van het virus in de culturen steeg of daalde. Chemicaliën die een effect leken te hebben werden geselecteerd voor nader onderzoek.

Dit was een zeer tijdrovende procedure en bij gebrek aan een goede kennis van de werking van het doelvirus was het geen efficiënte methode voor het vinden van effectieve antivirale middelen die weinig bijwerkingen hadden. Pas in de jaren tachtig, toen de volledige genetische samenstelling van virussen werd ontrafeld, begonnen onderzoekers te begrijpen hoe virussen in detail werkten en welke chemicaliën nodig waren om hun voortplantingscyclus te ontregelen.