Hanoeman
Hanoeman (Sanskriet: हनुमान् , Engels: Hanuman) is in het hindoeïsme een godheid die de gedaante heeft van een sprekende aap. Hij speelt een belangrijke rol in de Ramayana, waarin hij de god Rama helpt bij de redding van zijn vrouw Sita uit de handen van Ravana, de demonenkoning van Lanka. Hanoeman symboliseert met zijn trouw aan Rama de bhakti (devotie) en is vooral populair in het noorden van India. Andere namen van Hanoeman zijn: Shankarsuwan, Kesarinandan, Vayuputra, Pawanputra en Anjaneya.
.jpg)
Bijna een eeuw verloren gewaand, maar recent hervonden en nu op een ereplaats in het Tropenmuseum: de oudst bekende gedateerde kris ter wereld (met ingegraveerde datering 1264 = 1342 na Chr.). De kostbaarste en oudste pusaka van het Javaanse hof werd geschonken aan Charles Knaud (geb. 1840) die als traditioneel Javaans genezer (dukun) de Javaanse kroonprins het leven redde van zwarte magie. Op het lemmet, bekleed met bladkoper, een tafereel uit het Ramayana-epos: de apengeneraal Hanuman oog in oog met een vijandelijk leger.
Volgens sommige onderzoekers is de Chinese mythologische figuur Sun Wukong (Son Goku) op Hanoeman gebaseerd.
Hanoeman in de Ramayana
Hanoeman is in het epos de zoon van een apsara, een hemelse nimf genaamd Punjikasthala, die door een vloek een vrouwelijke aap werd. Zij was leerlinge van Brihaspati, leermeester van de goden. Haar werd de gave gegeven dat zij verlost zou worden van haar vloek als ze een incarnatie van Shiva had gebaard. In haar wedergeboorte als Anjana (Anjani) huwde ze Kesari en smeekte ze de zegen van Shiva af, zodat hij bij haar geboren zou worden.
Koning Dasaratha brengt een vuuroffer, omdat hij niet voor nageslacht voor zijn koninkrijk kon zorgen. De god van het vuur Agnidew brengt hem de heilige pudding die hij zijn drie vrouwen geeft. Zijn drie vrouwen krijgen de pudding, maar Kaikeyi weigert deze in eerste instantie en een havik neemt een deel van de pudding mee en laat deze diep in het woud van uit de lucht vallen. Vayu (Pawan), god van de wind, blaast hem in handen van de apin Anjana. Zij is op dat moment Shiva aan het aanbidden en krijgt de pudding in haar handen. Zij eet het op ter meerdere glorie van Shiva. Ze wordt daarop ook zwanger, evenals de drie vrouwen van koning Dasaratha.
Zo wordt Hanoeman geboren. Zijn moeder Anjana wordt hierop verlost van haar vloek als aap. Zij wil vertrekken naar de hemel en Hanoeman vraagt zijn moeder hoe hij dan opgevoed gaat worden. Zij verzekert hem dat hij nooit vernietigd kan worden en dat vruchten zo rijp als de zon zijn voedsel zullen zijn. Daar de kleine Hanoeman goddelijk van natuur is beeldt hij zich in dat de zon een rijpe vrucht is om op te eten.
Hij vliegt erop af en wordt gadegeslagen door Rahu die daarop naar Swarga gaat om Indra, koning van de goden, te informeren over een gevaar voor de hemellichamen van een aap. Heel dicht bij de zon wordt Hanoeman tegengehouden door een donderslag van Indra. Hanoeman valt levenloos op aarde terug. Vayu ontbrandt in woede en verlaat daarop de aarde en vertrekt naar de onderwereld Patala. Het leven op aarde dreigt ten onder te gaan. Brahma en alle goden uit het rijk van Indra komen, om Pavandew te smeken terug te keren daar het leven op aarde dreigt te vergaan. Pavadew stemt toe. Hierop brengen zij Hanoeman tot leven en voorzien hem van nog meer uitzonderlijke goddelijke gaven en attributen. Hij wordt de belichaming van alle goden en godinnen tezamen.
Surya biedt Hanoeman aan om zijn leermeester te worden. Omdat Hanoeman uitzonderlijke gaven bezit, is het voor hem mogelijk om binnen 60 uren al de kennis van zijn leermeester op te doen. Hanoeman vliegt met Surya (de zon) mee. Surya is zeer te spreken over zijn leerling en Hanoeman hoeft er ook niets voor terug te doen. Hanoeman staat erop, waarop Surya Hanoeman vraagt om zijn zoon Sugriva, die in het woud Kishkindha woont, te helpen en bij te staan.
In andere versies van de mythe maakt Rama de aap-generaal onsterfelijk uit dankbaarheid voor de hulp in de strijd tegen Ravana. De aap vraagt zo lang te mogen leven als er over Rama gesproken zal worden.
Hanoeman komt achter de verblijfplaats van de ontvoerde Sita en wil haar bevrijden, maar zij wil niet dat hij haar aanraakt (dat mag alleen haar man Rama). Hanoeman neemt dan een gouden bloem mee. Hiermee kan hij Rama bewijzen dat Sita nog in leven is. De staart van Hanoeman wordt in brand gestoken, maar Agni zorgt dat hij ongedeerd blijft en Ravana's stad in vuur en vlam komt te staan. Hanoeman waarschuwt Rama en de grote strijd begint. Ravana wordt gedood door Rama, geholpen door Hanoeman en zijn apenleger, en Sita wordt bevrijd.
Afbeeldingen
Hanoeman in Delhi
Hanoeman maakt zich groot en verbergt de verblijfplaats van Rama
Hanoeman in terracotta (Thailand)
Hanoeman vecht met Ravana
Beeld van Hanoeman met hoelmans.jpg)
Hanoeman of Anjaneya
Hanoemanbeeld op het Durbar-plein van Kathmandu
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Godheden en oerwezens in de hindoeïstische mythologie |  | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
 |
Zie de categorie Hanoeman van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |