Grote of Sint-Catharijnekerk

De kerk was in opzet het grootste kerkgebouw van Holland, maar is nooit voltooid. De bouw begon in 1417. In 1456 was er een grote brand en in 1482 raakte het geld op en werd de bouw gestaakt. Alleen het driebeukige schip van de kruisbasiliek en de ingebouwde toren waren toen voltooid. Het kerkgebouw vertegenwoordigt de Brabantse gotiek. Het werk werd mogelijk uitgevoerd naar ontwerp van Everaert Spoorwater.

In 1572 werden de beelden en altaren door de watergeuzen geroofd of vernield. In het kader van de Reformatie werd de kerk aan de rooms-katholieke eredienst onttrokken en beschikbaar gesteld aan de protestantse eredienst.

In de kerk is Willem van Oranje op 12 juni 1575 getrouwd met zijn derde vrouw Charlotte van Bourbon. De trouwdienst werd geleid door de predikant Jean Taffin. Hij was een voorloper van de 17e-eeuwse Nadere Reformatie. Een gebrandschilderd raam, het zogenaamde Oranjeraam, herinnert aan dit huwelijk. De drie andere gebrandschilderde ramen in de kerk zijn het Coppelstockraam, het Angelus Merularaam en het Rochus Meeuwiszoonraam.

De stompe toren is 57 m hoog. De klokkenzolder heeft vijf grote luidklokken, waarvan de Butendicc uit 1482 de grootste is. De Butendicc weegt 4380 kg. In totaal hangen er 53 klokken in de toren, 49 carillonklokken en vijf luidklokken want één klok namelijk de Concordia heeft een dubbelfunctie deze kan geluid worden maar wordt ook gebruikt als carillonklok. Van 1759 tot 1850 is de toren van de kerk in gebruik geweest als vuurtoren. In 1759 is er een lantaarn op de toren gebouwd, hierin werd een kolenvuur gestookt. In 1833 kwam er een petroleumlamp met paraboolspiegels. Het licht is definitief gedoofd in 1850. De achthoekige stenen lantaarn is in 1895 van de toren verwijderd. De toren kan worden beklommen via 318 traptreden.

Voorzijde van de 16e-eeuwse speeltrommel met het afgekoppelde lichterbed voor de trommel.

Rond 1600 is er sprake van een klokkenspel in de toren. De klokken werden opgesteld in de galmgaten boven de kerk aan de oostzijde van de toren. François Hemony uit Amsterdam verving deze klokken in 1660 door beter gestemde exemplaren. Hemony was er in 1642 samen met jonkheer Jacob van Eyck achter gekomen hoe hij een klok inclusief de boventonen perfect kon stemmen. De klokken werden daarvoor iets te dik gegoten met een stemreserve en op een draaibank uitgedraaid. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de klokken op transport gezet met het schip "Op Hoop" wat op het IJsselmeer bij Urk is gezonken op weg naar Hamburg. Daar zouden de klokken worden omgesmolten voor oorlogstuig. Gelukkig ging dit niet door. Nooit is duidelijk geworden of het om een ongeluk dan wel om een sabotagedaad van de schipper ging. Na de oorlog is het schip gelicht en kwam het carillon terug in Brielle. In 1970 is de beiaard verzwaard door een octaaf bassen onder de bestaande Hemony klokken te laten gieten door Klokkengieterij Eijsbouts uit Asten die in 2010 nog twee klokken toevoegde. De nog aanwezige 16e-eeuwse speeltrommel kwam bij de restauratie niet meer in gebruik. Thans zijn er 49 klokken in oude Middentoonstemming, dat is een stemming die Hemony gebruikte voor zijn instrumenten.

In de kerk bevindt zich een praalgraf ter nagedachtenis aan admiraal Philips van Almonde.

In de vloer bevinden zich ongeveer 300 grafzerken. Enkele namen:

• Hans Onversaecht (watergeus)
• Petrus Magerus (predikant overleden 1653)
• Willem Ross (koster overleden 1829)
• Pieter van den Bergh (burgemeester overleden 1661)
• Theodorus Beels (burgemeester overleden 1775)
• Willem Adryaens van Goutswaert (burgemeester overleden 1640)
• Arent Pietersz. Stuer (burgemeester)

• Lijst van vuurtorens in Nederland

• P.C. Bloys van Treslong Prins - Genealogische en heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Zuid-Holland.( Inscripties van alle zerken )
• A.P.van Groningen - Geschiedenis der Watergeuzen
• Henk Vegter - De Sint Catharijne, een monument van geschiedenis en kunst.

• Protestantse Gemeente Sint-Catharijne te Brielle

Zie de categorie Catharijnekerk Brielle van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.