Grand Union
Een grand union of sterkruising is een volledige sporenkruising van twee dubbelsporige trambaanvakken met bogen in alle richtingen en in beide richtingen. Hierbij zijn er acht bogen aanwezig met daarin zestien wissels. Ook de bovenleiding is hierbij een gecompliceerd geheel met eveneens acht bogen en zestien aansluitingen met de doorgaande rijdraad.
Varianten
Er bestaan ook sporenkruisingen met minder bogen, al dan niet in één richting variërend van zeven bogen tot één boog. Deze worden dan aangeduid als een driekwart, halve of kwart grand union. Vaak worden uit kostenoverweging, maar ook omdat een grand union sneller onderhavig is aan slijtage met daarbij ontsporingsgevaar, alleen bogen aangelegd die voor de exploitatie noodzakelijk zijn. Ook bestaan er bogen die alleen bedoeld zijn voor omleiding van de trams bij calamiteiten en/of gebruikt werden door een opgeheven lijn. Er komen ook kruisingen voor waarbij in het geheel geen bogen zijn aangelegd en dus geen afslaand tramverkeer mogelijk is. Dit komt voor in onder meer Rotterdam (kruising van de Nieuwe Binnenweg met de Claes de Vrieselaan) en de Duitse stad Düsseldorf.
De meeste grand unions bevinden zich in Poznań.
Overzicht
In de hoogtijdagen van de tram waren er veel meer grand unions dan tegenwoordig, ook in steden waar de tram opgeheven is, zoals Liverpool, Salford, South Shields, Walthamstow, Chicago, Rochester, Montreal, Edmonton en Auckland.
Hieronder een overzicht van nog bestaande grand unions:
Amsterdam bestaand
- Kruising Ceintuurbaan / Van Woustraat (sinds 1936, sinds 2013 in de normale dienst geen afslaand tramverkeer meer)
- Kruising Ceintuurbaan / Ferdinand Bolstraat (van 1977 tot 2003 en sinds april 2017. Door de afsluiting van het noordelijke deel van de Ferdinand Bolstraat van 2003 tot 2017 tijdelijk een T-kruising).
- Kruising Overtoom / Eerste Constantijn Huygensstraat (sinds vernieuwing kruising in 1987; sinds 1992 in de normale dienst geen afslaand tramverkeer meer).
- Kruising Jan Evertsenstraat / Hoofdweg (Mercatorplein; (sinds 1989, sinds 2017 in de normale dienst geen afslaand tramverkeer meer)
Het Haarlemmermeercircuit en het Burgemeester Röellcircuit, alhoewel geen sterkruising, bieden toch dezelfde mogelijkheden.
Amsterdam voormalig
- Kruising op het Victorieplein (van 1929 tot 1982). Tegenwoordig heeft het kruispunt zes bogen in gebruik en ontbreekt de boog Vrijheidslaan / Rijnstraat zuidzijde in deze richting. In de andere richting is deze boog wel aanwezig voor remiseritten. De boog van het Victorieplein rechtsaf naar Rijnstraat is nog gedeeltelijk aanwezig maar niet meer bruikbaar door het verwijderen van het spoor in de Rijnstraat staduitwaarts. Daardoor is ook het rechtdoorgaande spoor vanuit de noordelijke Rijnstraat naar de zuidelijke Rijnstraat niet meer in gebruik. De boog uit de zuidelijke Rijnstraat richting Victorieplein is voor remiseritten gehandhaafd.
- Kruising Wibautstraat / Ruyschstraat (van 1942 tot 1970).
Kassel
- Untere Königsstraße/Kurt Schumacherstraße (Am Stern)
Karlsruhe
- Karlstraße
Leipzig
- Goerdelerring
Bazel
- Aeschenplatz
Graz
- Jakominiplatz
Milaan
- Piazza 24 Maggio Piazzale
- Piazzale Porta Lodovica
Poznań
- Głogowska / Hetmańska
- Kórnicka
- Most Teatralny
- Rondo Jana Nowaka-Jeziorańskiego
- Rondo Kaponiera
- Rondo Starołęka
Warschau
- Rondo Kercelak
Praag
- Palmovka
- Strossmayerovo náměstí
- Palackého náměstí
Magnitogorsk
- Plac Mira[3]
Toronto
- Kruising Bathurst and King
- Kruising Spadina and King
- Kruising Spadina and Queen
Melbourne
- Balaclava Junction
 |
Zie de categorie Grand Union van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Bronnen, noten en/of referenties
|