Karlsruhe (stad)
Karlsruhe (Nederlands, in onbruik, Karelsrust)[2] is een stad in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg. Karlsruhe is na Stuttgart (circa 65 km ten oosten van Karlsruhe) en Mannheim (circa 55 km ten noorden van Karlsruhe) de grootste stad in Baden-Württemberg en heeft een oppervlakte van circa 173 km². Karlsruhe telt 313.092 inwoners[3] en is daarmee de op één na meest bevolkte stad van Baden-Württemberg. Sinds 1950 zetelt in Karlsruhe het zogenaamde Bundesgerichtshof en sinds 1951 het Bundesverfassungsgericht waardoor de stad de bijnaam Residentie van het recht kreeg.
Stad in Duitsland | |||
| |||
Situering | |||
Deelstaat | |||
Landkreis | Stadtkreis | ||
Regierungsbezirk | Karlsruhe | ||
Coördinaten | 49° 1' NB, 8° 24' OL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 173,46 km² | ||
Inwoners (31-12-2018[1]) | 313.092 (1805 inw./km²) | ||
Hoogte | 115 m | ||
Burgemeester | Frank Mentrup (SPD) | ||
Overig | |||
Postcodes | 76131–76229 | ||
Netnummer | 0721 | ||
Kenteken | KA | ||
Stad | 27 stadsdelen | ||
Gemeentenummer | 08 2 12 000 | ||
Website | www.karlsruhe.de | ||
Locatie van Karlsruhe in Stadtkreis | |||
|
Geschiedenis
Markgraaf Karel III Willem van Baden-Durlach (1679-1738) stichtte de stad op 17 juni 1715 met het leggen van de eerste steen van het Slot Karlsruhe, waarheen hij zijn residentie vanuit Durlach verplaatste. Karlsruhe werd geheel planmatig opgezet: een cirkel van 800m diameter wordt radiaal verdeeld in 32 sectoren. Het zuidelijk deel van de cirkel is volledig ingenomen door de residentie van de markgraaf. De secondaire gebouwen liggen op de radialen en de administratieve gebouwen liggen op de ring. Deze planopstelling weerspiegelt de gedachte van de Renaissance namelijk de ontwikkeling van ideale steden. De radiale organisatie wordt ook wel een panopticon genoemd, een begrip ontwikkeld door Jeremy Bentham.
Als hoofdstad van Baden verrees in 1822 in Karlsruhe het Ständehaus het eerste parlement dat voor dat doel was gebouwd. Drie jaar later werd de voorloper van de huidige Technische Universiteit of Fredericiana opgericht. Het was de vierde technische hogeschool in Europa en de eerste in Duitsland.
Vervoer in Karlsruhe
Het openbaar vervoer in Karlsruhe is jarenlang voorbeeld geweest voor verkeerskundigen in heel Europa vanwege de geslaagde integratie van tram en trein. Vanuit de omliggende voorsteden en dorpen van Karlsruhe kan direct naar het centrumgebied worden doorgereden, waarbij gebruik wordt gemaakt van zowel het spoorwegnet als het bestaande tramnet. Dit zogenaamde 'Karlsruhe model' wordt tegenwoordig met lightrailprojecten in verschillende steden in Europa uitgevoerd, bijvoorbeeld RandstadRail tussen Den Haag en Rotterdam.
Er lopen drie Bundesautobahnen bij Karlsruhe, langs de oostkant loopt de BAB 5, vanuit het westen komt de BAB 65 en vanuit het oosten komt de BAB 8. Verder lopen de B3, B10 en de B36 door Karlsruhe.
De luchthaven van Karlsruhe is de Flughafen Karlsruhe/Baden-Baden, een voormalige Canadese luchtmachtbasis die in 1995 in gebruik werd genomen voor de burgerluchtvaart.
Kunst en cultuur
Musea
- Zentrum für Kunst und Medientechnologie (ZKM)
- Museum für Neue Kunst
- Städtische Galerie Karlsruhe
- Staatliche Kunsthalle Karlsruhe
- Badisches Landesmuseum in Slot Karlsruhe
Sport
Karlsruher SC is de professionele voetbalclub van Karlsruhe een speelt in het Wildparkstadion.
Stadsindeling
|
|
Media
In Karlsruhe verschijnt sinds 1946 het dagblad Badische Neueste Nachrichten.
Onderwijs
In Karlsruhe bevinden zich meerdere vooraanstaande hogere onderwijsinstellingen en onderzoekscentra. De bekendste is de voormalige Universität Karlsruhe, sinds 2009 gekend als het Karlsruher Institut für Technologie. In Karlsruhe bevindt zich eveneens een Europese school.
Bekende inwoners van Karlsruhe
Geboren
- Carl Benz (1844-1929), uitvinder en technicus
- Gustav Landauer (1870-1919), theoreticus en activist van het anarchisme
- Richard Willstätter (1872-1942), scheikundige en Nobelprijswinnaar (1915)
- Walter von Reichenau (1884-1942), maarschalk
- Fritz Förderer (1888-1952), voetballer
- Gottfried Fuchs (1889-1972), voetballer
- Heinz Hellmich (1890-1944), generaal
- Hans Frank (1900-1946), nazipoliticus en misdadiger
- Marie Luise Kaschnitz (1901-1974), schrijfster en dichteres
- Kurt Linder (1933), voetballer en trainer
- Peter Sloterdijk (1947), cultuurfilosoof
- Wolfgang Rihm (1952), componist
- Yvonne Dröge Wendel (1961), installatiekunstenaar
- Sebastian Koch (1962), acteur
- Tanja Jess (1967), Nederlands actrice en presentatrice
- Oliver Bierhoff (1968), voetballer
- Oliver Kahn (1969), voetballer
- Ivonne Kraft (1970), mountainbikester
- Mehmet Scholl (1970), voetballer
- Vincenzo Italiano (1977), voetballer
- Annika Lurz (1979), zwemster
- Serhat Akın (1981), voetballer
- Alper Balaban (1987-2010), Turks voetballer
- Jérôme Gondorf (1988), voetballer
- Daniel Brosinski (1988), voetballer
- Timon Wellenreuther (1995), voetballer
- Berkay Özcan (1998), voetballer
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie de categorie Karlsruhe van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Landkreise en Kreisfreie Städte in Baden-Württemberg | ||
---|---|---|
Alb-Donau · Baden-Baden · Biberach · Bodenseekreis · Böblingen · Breisgau-Hochschwarzwald · Calw · Emmendingen · Enzkreis · Esslingen · Freiburg im Breisgau · Freudenstadt · Göppingen · Heidelberg · Heidenheim · Heilbronn (stad) · Landkreis Heilbronn · Hohenlohe · Karlsruhe (stad) · Landkreis Karlsruhe · Konstanz · Lörrach · Ludwigsburg · Main-Tauber-Kreis · Mannheim · Neckar-Odenwald-Kreis · Ortenaukreis · Ostalbkreis · Pforzheim · Rastatt · Ravensburg · Rems-Murr-Kreis · Reutlingen · Rhein-Neckar-Kreis · Rottweil · Schwäbisch Hall · Schwarzwald-Baar-Kreis · Sigmaringen · Stuttgart · Tübingen · Tuttlingen · Ulm · Waldshut · Zollernalbkreis |