Graafschap Provence

In 905 werd de koning van Provence, Lodewijk de Blinde, de ogen uitgestoken door Berengarius omwille van een verbroken eed. Hugo van Arles was regent van de koning van Provence tijdens Lodewijks lange periode van blindheid en was ook hertog van Provence.

Hugo had zijn oog echter op Italië laten vallen en beleende bij een verdrag in 933 het graafschap Vienne en het graafschap Provence aan Rudolf II van Bourgondië. Hierdoor ontstond het koninkrijk Arelat (of "verenigd Bourgondië") onder Rudolf II. In ruil kreeg Hugo de garantie dat Rudolf zich niet zou mengen in zijn Italiaanse aanspraken.

Rudolf werd echter nooit erkend door de ridders in het graafschap en daarom werd Hugo de Zwarte door Rudolf aangesteld tot de eerste markgraaf van Provence. Op dat moment waren de graven van Arles en Avignon de belangrijkste heren in de regio. Rotbold van Arles was de eerste heer die de titel comes Provinciae (graaf van Provence) aannam. De zonen van Rotbold, Willem I van Provence en Rotbold II, zorgden ervoor dat de gebieden van hun vader niet verdeeld werden. Door hun gezamenlijke afstamming is het onmogelijk te bepalen wie de opvolger was van de ander.

Het koninkrijk Arelat werd opeenvolgend geregeerd door Rudolf II, Koenraad de Vredelievende en Rudolf de Luie uit het geslacht der Welfen. Hun invloed in het graafschap Provence was echter beperkt. In 1032 stierf het geslacht der Welfen uit. Na een korte successieoorlog viel Arelat toe aan keizer Koenraad II van het Heilige Roomse Rijk. Het koningschap 'Arelat' werd louter titulair.

De titels van graaf en markgraaf bleef in handen van de familie totdat door het huwelijk van Emma, de dochter van Rotbold III, met Willem III van Toulouse het graafschap Toulouse land en kastelen in Provence verkreeg. Na de dood van haar broer Willem II omstreeks 1038 ook de titel van markgraaf. Haar zoon Pons overleefde zijn moeder niet, maar kleinzoon Willem IV van Toulouse wel en hij eiste de titel in tegenstelling tot de jongere hertogelijke lijn. De titel van graaf bleef tot Bertrand I van Provence in 1062 in de familie.

Het bestuur van het hertogdom kwam door de veroveringsoorlogen van de Catalanen onder de graaf van Barcelona aan de zuidgrens van het gebied van het graafschap. Er waren geen nakomelingen van het huis Provence meer. De Catalanen woonden in het gebied tussen de Cevennen en de Rhône dat onder het graafschap Toulouse viel. In 1125 trouwde Ramon Berenguerius III met gravin Dulcia van Provence, de dochter van Gerberga waardoor Provence onderdeel van het graafschap Barcelona werd. Het huwelijk moest snel door de kerk gesloten worden vanwege het conflict met het huis-Toulouse. In 1076 werd Raymond IV van Toulouse graaf, maar hij steunde Aicard die sinds 1080 aartsbisschop van Arles was en Aicard hief de excommunicatie op. Terwijl Raymond deelnam aan de Eerste Kruistocht, zagen de religieuze leiders de kans om de machtsverhoudingen in de regio te hertellen waardoor Provence onder Catalaans bestuur kwam.

In 1125 tekende graaf Alfons Jordaan van Toulouse, de zoon van Raymond, een verdrag waar de traditionele claim van de familie voor de titel "markgraaf van Provence" en het markgraafschap Provence werd erkend. Het gebied ten noorden van de Durance en ten oosten van de Rhône en de kastelen van Beaucaire, Vallabrègues, en Argence hoorde bij het markgraafschap. Het gebied tussen de Durance, de Rhône, de Alpen en de Middellandse Zee bleef bij het huis Barcelona horen Avignon, Pont de Sorgues, Caumont en Le Thor bleven gemeenschappelijk bezit. Het graafschap had te lijden doordat er steeds twisten waren over de successierechten. In 1127 werden er door Douce en Raymond Berengarius tot Doucia’s overlijden verdragen over de verdeling van het gebied afgesproken, waarna op alle akten alleen nog de naam van Raymond Berengarius voorkomt. In 1131 trouwde Raymond van Baux met Stephanie, de jongere zus van Dulcia. Die eiste de titel van graaf via de vrouwelijke lijn op alhoewel het graafschap vreedzaam aan Berengarius Raymond was overgedragen.

Het graafschap Forcalquier werd onderdeel van Alfons II van Aragón door zijn huwelijk met Gersindis van Forcalquier. In 1193 werd het graafschap Provence onderdeel van de Kroon van Aragón. Alfons van Poitiers had het markgraafschap Provence via zijn huwelijk met Johanna verkregen maar bij het Verdrag van Meaux in 1229 werd hij gedwongen om het markgraafschap over te dragen aan het koninkrijk Frankrijk.

Omdat Raymond Berengarius V in 1245 kinderloos stierf erfde zijn vierde dochter Beatrix en haar man Karel van Anjou Provence en Forcalquier. Zo komt het graafschap Provence in handen van het huis Anjou.

Tot 1366 blijft Provence officieel deel van het Heilige Roomse Rijk. Zo was keizer Karel IV nog steeds titulair koning van het koninkrijk Arelat. Karel IV heeft echter belangrijkere zaken dan Provence aan het hoofd en doet afstand van zijn rechten op de Arelatische kroon, waardoor Lodewijk van Anjou in 1366 volledig onafhankelijk wordt, zonder enige leenheer.

Na de dood van Karel III van Maine in 1481 kwamen de graafschappen Provence en Forcalquer aan Lodewijk XI van Frankrijk en het graafschap Provence werd onderdeel van het koninkrijk Frankrijk.

Het graafschap werd vervangen door de provincie Provence. Provence grensde aan provincie Langedoc in het westen, graafschap Venaissin in het noordwesten, provincie Dauphiné in het noorden, graafschap Nizza in het oosten en de Middellandse Zee in het zuiden.