Frédéric Chopin

Chopin is de pianocomponist bij uitstek. Hij heeft zijn composities voor een deel geënt op Poolse muziek. In zijn mazurka's en polonaises vindt men Poolse invloeden terug. Daarnaast is hij ook zeer bekend om zijn ballades, nocturnes, etudes en walsen.

De 24 Preludes van Chopin worden beschouwd als een mijlpaal in de klassieke muziek. Schijnbaar eenvoudige stukken die door vorm en toongebruik (alle toonsoorten worden systematisch gebruikt) een krachtig, maar breekbaar geheel vormen.

Door de componist zelf geschreven partij van de Polonaise in As op. 53 (1842)

Chopin schreef hoofdzakelijk pianomuziek, waarin elegante, expressieve melodieën, experimentele harmonieën en vrije vormen worden gecombineerd met een veeleisende pianotechniek. Zijn werk vormt het hoogtepunt van de romantische pianomuziek. Het vormt een persoonlijke synthese van Pools-traditionele en West-Europese klassieke elementen.

In tegenstelling tot andere romantici zoals Robert Schumann en Franz Liszt stond Chopin afwijzend tegenover duidelijke literaire of biografische verwijzingen in zijn werk. Toch leefde Chopin in een tijd waarin nationalistische gevoelens hoogtij vierden. In het geval van de Polen werd dit gevoel nog versterkt door de bezetting van hun land door Rusland, Pruisen en Oostenrijk. Dat Chopins geboorteland Polen was, is duidelijk hoorbaar in veel van zijn composities. Zijn vriendin en levenspartner George Sand vertelde over hem dat hij meer Pools was dan de Polen zelf:

Het hart van zijn volk slaat in zijn borstkas. Ik ken geen andere musicus die een groter patriot is dan Chopin. Hij is meer Pools dan elke Fransman ooit Frans is geweest, elke Italiaan Italiaans en elke Duitser Duits. Hij is een Pool en niets anders dan een Pool, en uit het vernietigde, bezette Polen komt zijn ziel tevoorschijn, en zijn muziek.

Een deel van Chopins werken is geschreven voor leerlingen uit het milieu van de Parijse salon. De basis van zijn compositietechniek is de improvisatie, die zich steeds meer verdiepte en verinnerlijkte. Van een stilistische evolutie is nauwelijks sprake. Wel is de weerspiegeling van zijn activiteiten waarneembaar. Tijdens zijn carrière als pianist schreef hij concertstukken, zoals de Don Juan-variaties en de beide pianoconcerten. Zijn muzieklessen waren aanleiding voor vele kleinere werken zoals mazurka's, etudes, preludes, nocturnes en walsen. Composities zoals balladen, scherzi, barcarolle en sonates waren bedoeld voor hemzelf en een select gezelschap van intimi.

Zijn toucher moet uiterst gevoelig en licht zijn geweest. De elegantie en helderheid van zijn stijl stamt af van John Field, Muzio Clementi en Johann Nepomuk Hummel, die op hun beurt waren beïnvloed door Mozart. Over Chopins 'tempo rubato' is veel geschreven. Sommigen beschouwen het als in de traditie van het strenge rubato van Mozart (met metrisch strak volgehouden linkerhand), anderen als het meer vrije rubato van Liszt.

De textuur in zijn composities wordt gevormd door lange chromatisch gekleurde melodieën die zijn ingebed in een grote variëteit aan begeleidingen, veelal voorzien van een verborgen contrapunt. Deze melodievorming is in grote mate beïnvloed door Vincenzo Bellini – en wordt dan ook gezien als voortzetting van de bel canto-traditie – en was van invloed op Richard Wagner. Op het gebied van de harmoniek is Chopin een van de belangrijkste vernieuwers van de 19e eeuw geweest. In zijn toepassing van dissonanten, chromatiek, modaliteit en in het – met name in langzame inleidingen – vermijden van een duidelijke hoofdtoonsoort, ging hij soms zo ver dat hij de functionele werking van harmoniek prijsgaf voor kleuring.

De ballade als instrumentaal karakterstuk is wellicht Chopins vinding, evenals het pathetische, niet-humoristische scherzo, dat bij hem een verhevigd impromptu is. De etude werd een expressiestuk van virtuoos karakter, naar de vorm verwant aan Clementi, en heeft onder anderen bij Liszt, Sergej Rachmaninov en Alexander Skrjabin navolging gevonden, evenals bij Claude Debussy.

Laatste rustplaats van Chopin op Père-Lachaise

• piano: Albumblad; 'Allegro de Concerto'; Andante Spianato et Grande Polonaise; Andantino; 4 Ballades; Barcarolle; Berceuse; Bolero; 2 Bourrées; Canon; Cantabile; Contradans; 3 Ecossaises; 27 Etudes; Fantasie; Fuga; 4 Impromptu's; Largo; 69 Mazurka's; 2 Marsen; 21 Nocturnes; 16 Polonaises; 24 Preludes; 4 Rondo's; 4 Scherzi; 3 Sonates; Tarantelle; 4 Variatiewerken; 20 Walsen;
• piano-vierhandig: 1 Variatiewerk;
• 2 piano's: 1 Rondo;
• fluit/piano: 1 Variatiewerk;
• cello/piano: 'Grand Duo'; Introductie & Polonaise; Sonate;
• viool/cello/piano: Trio;
• zang/piano: 19 Liederen (Pools)
• piano/orkest: 'Grande Polonaise'; 'Grande fantaisie sur des airs polonais'; 'Krakowiak'; 2 Pianoconcerten; 1 Variatiewerk.

Er zijn musea over Chopin in verschillende landen, met name in Polen. In de hoofdstad Warschau staat het Museum Frédéric Chopin dat een grote collectie van hem toont, verdeeld over vijf verdiepingen. Het museum kent twee filialen. De Salon Chopin is ingericht in een kamer van de woning in Warschau waar hij voor het laatst met zijn familie in Polen woonde. Verder is het geboortehuis van Chopin omgebouwd tot museum. Het staat in Mazovië.

Buiten Polen bevinden zich twee kleinere musea. In het Kartuizerklooster van Valldemossa op Majorca zijn twee cellen besteed aan de winter die hij hier doorbracht met de Franse schrijfster George Sand. Verder is er een kamer in de Poolse bibliotheek in Parijs ingericht als museum, getiteld Salon Frédéric Chopin.

• Frédéric Chopinuniversiteit voor Muziek

• Bladmuziek van Frédéric Chopin op de website van het International Music Score Library Project

Zie de categorie Frederic Chopin van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.