Folkingestraat
De Folkingestraat is een straat in de binnenstad van Groningen. De straat loopt van de Vismarkt, hoek Akerkhof naar het Zuiderdiep.
Folkingestraat
| ||
 | ||
Folkingestraat | ||
| Geografische informatie | ||
| Locatie | Groningen | |
| Begin | Vismarkt | |
| Eind | Zuiderdiep | |
| Algemene informatie | ||
| Aangelegd in | 11e eeuw | |
| Genoemd naar | geslacht 'Folkerdinghe' | |
| Naam sinds | 1439 (Volteringestraat) | |
| Bestrating | klinkers | |
| Opvallende gebouwen | Synagoge | |
De straat is genoemd naar het geslacht Folkerdinghe, dat woonde op de hoek met het Akerkhof. De straat bestond al in de 11e eeuw. De straatnaam voor het eerst genoemd in 1439. Ook wel Volteringestraat.
In de19e en 20e eeuw tot in 1942 was de straat centrum van de Jodenbuurt. In laatstgenoemd jaar werden 2.450 Joodse Groningers weggevoerd, in het jaar daarop nog eens ruim 300. (Volgens de bevolkingsstatistiek telde de stad in 1941 2.850 Joodse inwoners die voldeden aan de door de bezetter gehanteerde definities om in aanmerking te komen voor deportatie. Slechts een tiental heeft de concentratiekampen overleefd. Relatief weinig anderen de onderduik.) In de Folkingestraat ging het om 191 Joodse bewoners. Het laatste gedeelte van de Folkingestraat (doorbraak naar het Zuiderdiep in 1667) heette van 1756 tot 1890 het Jodenstraatje, ook wel Sjoelgasse, daarvoor Kleine Folkingestraat.
- nr.36. Oude Joodse school.
- nr.59. Geboortehuis zangeres Julia Culp (1880 - 1970).
- nr.60. Synagoge (1906), opnieuw in gebruik genomen 1981. Boven de ingang de tekst: 'Gezegend is hij die hier binnengaat'. Op dezelfde plaats een oudere synagoge, zonder ramen aan de straatkant, gesticht 1757. In de synagoge werd na WO II aanvankelijk een chemische wasserij en ververij ('Astra') gevestigd (niet een wasserette, zoals wel verondersteld.) De bovenverdieping diende als kerk voor het Apostolisch genootschap.
De Groningse schrijver Nico Rost liet in De vrienden van mijn vader (1955) een gevoelig portret na van de Joden die in Groningen in en rond de Folkingestraat hebben geleefd. Het boek is een monument voor deze vrijwel geheel uitgemoorde groep mensen en vertelt over hun dagelijks leven, hun armoede, vroomheid en studiezin.
Ingang vanaf de Vismarkt
Verbeeld verleden
In de Folkingestraat bevindt zich een vijftal kunstwerken die herinneren aan het vooroorlogse joodse karakter van de straat. Deze werden aangebracht in de loop van 1997, na het voltooien van de renovatie die begon in 1994.
- Tussen nr. 23 en 25 het keramisch reliëf van Marijke Gémessy genaamd 'Het voorgesneden paradepaard'.
- In drie portieken hangen de bewerkte foto's uit het begin van de 19e eeuw van Allie van Altena.
- Hoog in de zijwand van perceel 9b het woord 'weggehaald', ontstaan door het verwijderen van bakstenen (Peter de Kan).
- Op de hoek met het Zuiderdiep een bronzen deur, die niet kan worden geopend. Erachter ligt de geschiedenis die ontoegankelijk blijft, het verleden is buiten bereik geraakt (Gert Sennema).
- In de bestrating van beide zijden oplopend een reeks halve manen met in het midden van de straat een volle maan. Tezamen vormen zij een oog 'dat gezien heeft wat er is gebeurd' (Joseph Semah).
Galgal Hamazalot (fragment) door Joseph Semah
Ook hier door Peter de Kan
Het voorgesneden paradepaard door Marijke Gemessy
Portaal door Gert Sennema
Monumenten
De Folkingestraat telt vier panden die zijn aangewezen als rijksmonument. Zestien panden worden beschermd als gemeentelijk monument.
| Adres | Bouwjaar | Beschrijving | Monument | Foto |
|---|---|---|---|---|
| Folkingestraat 1 Hoek Akerkhof | 1904 | Huis de Beurs, ontworpen door K.H. Holthuis | GM 101742 |  |
| Folkingestraat 2-2a | 13e/14e eeuw | Achterhuis van Vismarkt 56 | RM 18726 |  |
| Folkingestraat 5 | 1880 | Bedrijfspand met bovenwoning, verbouwd in 1906 naar ontwerp van K.H. Holthuis | GM 101935 | .jpg) |
| Folkingestraat 7 | 1745 | Pand met twee verdiepingen onder zadeldak, klokgevel. | RM 18451 |  |
| Folkingestraat 9 | 19e eeuw | Voormalig schoolgebouw. | GM 101937 | |
| Folkingestraat 15 | 1865 | Voormalige Arbeidsbeurs met bovenwoningen | GM 101939 |  |
| Folkingestraat 18 | 19e eeuw | Bedrijfspand met bovenwoning, mogelijk oudere kern | GM 108569 | |
| Folkingestraat 19 | 17e eeuw | Oorspronkelijk woonhuis, nu winkel met bovenwoning | GM 101941 |  |
| Folkingestraat 23 | 16e/17e eeuw | Oorspronkelijk woonhuis, ni winkel met bovenwoning, verbouwd in 19e eeuw | GM 101942 |  |
| Folkingestraat 25 | 16e eeuw | Oorspronkelijk woonhuis, in 2011 schilddak vervangen door doosachtige opbouw | GM 101943 | |
| Folkingestraat 27 | 19e eeuw | Pand met twee lagen onder schilddak. Wellicht oudere kern | GM 101944 | |
| Folkingestraat 29 | 17e eeuw | 19e-eeuwse lijstgevel | GM 101945 | |
| Folkingestraat 34 | 1931 | Winkelpand met bovenwoning, ontworpen door H. Rots | GM 101957 |  |
| Folkingestraat 48-50 | Dubbelpand, tweelaags onder schilddak | GM 101961 | ||
| Folkingestraat 51 | 16e/17e eeuw | Tweelaags voorhuis met zolderverdieping, voorgevel uit 1926 | GM 107520 | |
| Folkingestraat 52 | 19e eeuw | Winkel met bovenwoning, 19e-eeuwse lijstgevel, mogelijk oudere kern | GM 101963 | |
| Folkingestraat 54-56 | Dubbel winkel-woonpand, panden samengevoegd in 1878, mogelijk oudere kern | GM 101964 | ||
| Folkingestraat 58 Hoek Nieuwstad | 1890 | Rabinaatshuis, oorspronkelijk gebouwd als badhuis, ontworpen door A. Schram de Jong | RM 485956 |  |
| Folkingestraat 59-61 | 1874 | Winkel met bovenwoning | GM 101949 |  |
| Folkingestraat 60-62 | 1906 | Synagoge ontworpen door Tjeerd Kuipers | RM 18452 |  |
| Folkingestraat 63 | 19e eeuw | Tweelaags pand op de zuidwest hoek van de Nieuwstad | GM 101950 | |
| Bronnen, noten en/of referenties |
 |
Zie de categorie Folkingestraat van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
