Flash Gordon (film)

Flash Gordon verscheen voor het eerst op 7 januari 1934 als stripverhaal. Het werd getekend en geschreven door Alex Raymond en was bedoeld als concurrentie voor de populaire Buck Rogers-strip. Flash Gordon werd al snel verfilmd in zwart-wit met Buster Crabbe als Flash. Het waren zogenaamde serialfilms. Korte films die eindigden met een cliffhanger en vervolgd werden in de volgende film. Het was niemand minder dan George Lucas die overwoog om de oude SF held uit de mottenballen te halen en zijn avonturen te verfilmen. Lucas kwam erachter dat producent Dino De Laurentiis de rechten op Flash in handen had, waarna hij zich concentreerde op het scenario van een andere ruimteheld, Luke Skywalker. De film die gebaseerd werd op dit scenario en tegenwoordig bekendstaat als Star Wars: Episode IV: A New Hope dankt veel aan de strip Flash Gordon, van de grimmige keizer, de prinses, de verschillende 'manen' als de jungleplaneet en de ijsplaneet, tot aan de duels met zwaarden.

Het was het succes van Star Wars: Episode IV: A New Hope dat ervoor zorgde dat De Laurentiis besloot om zijn rechten op Flash Gordon te gebruiken en de oude ruimteheld nieuw leven in te blazen. Hij besloot om Federico Fellini voor de regie te vragen. Fellini had tijdens de Tweede Wereldoorlog toen hij werkte voor zijn eigen tekenstudio Funny Face, actief aan de Flash Gordon-strip bijgedragen. Maar Fellini was niet beschikbaar waarop De Laurentiis regisseur Nicolas Roeg benaderde. Roeg, een controversieel regisseur, bekend van cultfilms als Performance en The Man Who Fell to Earth, had wel interesse. Hij kreeg echter al snel ruzie met De Laurentiis. Roeg wilde een klassieke Flash Gordon maken gebaseerd op de oude 'serials', met cliffhangers en melodrama. De hoofdpersoon zag hij als een soort metafysische messias. De Laurentiis had echter meer interesse in een Flash Gordon waaraan hij geld kon verdienen en Roeg kon vertrekken. Niet lang daarna werd Mike Hodges (regisseur van The Omen II) aangetrokken. Toen Hodges later aan De Laurentiis vroeg waarom hij hem had aangenomen, in de hoop dat dit was vanwege zijn eerdere films, zei de producent tegen de verbijsterde regisseur dat hij vond dat Hodges zo'n aardig gezicht had.

Het filmscenario is gebaseerd op het stripverhaal uit 1934. Afwijkend van de film was Flash Gordon in de strip een polospeler en afgestudeerd aan Yale. Dale was geen journaliste zoals in de film, maar de vriendin van Flash. Wel werd gehandhaafd dat Flash met zijn vliegtuig neerstort naast het lab van Zarkov. Ook de ruimtereis naar de planeet Mongo komt uit de strip, evenals de strijd tegen keizer Ming die zijn meteoren naar de aarde stuurt. Prinses Aura, prins Barin van Arboria, prins Thun en prins Vultan en zijn havikmensen zijn ook present in Raymonds getekende avonturen. Wat de film niet heeft overgenomen zijn koningin Fria van Frigo (haar maan werd wel gehandhaafd), koningin Desira van Tropica en koning Kala van de haaienmensen. In de film is Kala van geslacht veranderd en gedegradeerd tot generaal. Wat ook is overgebleven in de film is de strijd van Flash tegen Ming, al wordt hij in de strip gesteund door alle zeven koninkrijken.

Het scenario van Flash Gordon werd geschreven door Lorenzo Semple jr. en later aangepast door Michael Allin. Semple had halverwege de jaren zestig meegewerkt aan de tv serie Batman. In deze serie werd een stijl gebruikt die camp heette en waarbij gebruik werd gemaakt van kitscherige elementen. Vaak worden er overdreven geacteerd en geciteerd uit de massacultuur. Semple wilde op die manier aansluiten bij het beeld van de fans van de oorspronkelijke strips en serials. Op de commentaartrack van de dvd zegt regisseur Hodges dat de enige manier om de film te kunnen maken, de campbenadering was. De film had zijn wortels in de jaren dertig en dit betekende dat de fans dit graag terugzagen in de film, de strip serieus verfilmen zoals Roeg wilde zou betekenen dat men een totaal andere Flash Gordon zou opvoeren, niet langer de onbevreesde held uit de jaren dertig.

De film werd opgenomen in de Elstree Studio's in Borehamwood, Hertfordshire en de Shepperton Studio's in Surrey. Buitenopnames werden gemaakt in Schotland en Engeland, op de Airstrip in Breakish (Skye) en Brooklands Industrial Estate in Eybridge, Surrey. Regisseur Mike Hodges liet zich voor de vormgeving van de film inspireren door de strip. Sommige scènes zijn letterlijk gebaseerd op de originele tekeningen. Decorontwerper Danilo Donati volgde Hodges hierin en creëerde samen met artdirector John Graysmark een kleurrijke wereld die de planeet Mongo moet voorstellen. Technicolor werd gebruikt op de opnamen zo dicht mogelijk bij de oude SF films uit de jaren vijftig te houden.

De opnames begonnen op 6 augustus 1979 en liepen door tot januari 1980. Mike Hodges werd overvallen door de drukte en de opeenhoping van problemen tijdens de opnamen. Hij was gewend aan een meer rustige set, maar De Laurentiis was gewend aan de Italiaanse manier van filmen met veel drukte, geschreeuw en improvisatie. Hodges moest zoveel improviseren dat hij de film de enige 'improvisatie van 27 miljoen ter wereld' noemde (Interview: "Mike Hodges: “Flash Gordon was a bumpy ride… ”". op Total Sci-fi Online). Een van de problemen werd veroorzaakt door het kostuum van Ming dat acteur Max von Sydow moest dragen. Het woog meer dan 35 kilo en de acteur kon er slechts enkele minuten mee op de set staan. Ook had Hodges moeite met de Italiaanse actrice Ornella Muti die haar eerste Engelstalige rol speelde. Stemmen waren sowieso een probleem, zo moest de stem van acteur Leon Greene opnieuw worden ingesproken door acteur David de Keyser. Het gerucht gaat dat de stem van hoofdrolspeler Sam J. Jones opnieuw werd ingesproken door een onbekend gebleven acteur. De reden hiervoor zou een ruzie geweest zijn tussen Jones en De Laurentiis over de betaling waarna Jones woedend afhaakte voordat de film voltooid was. In een interview ("Mike Hodges: “Flash Gordon was a bumpy ride… ”". op Total Sci-fi Online) zegt Hodges dat slechts een klein deel van de stem van Jones opnieuw werd ingesproken. Hodges filmde namelijk een groot deel van de zogenaamde second unitscènes (waarbij de acteurs niet altijd aanwezig zijn) na de kerstvakantie. Ook de opnames met de stuntmensen werden toen gemaakt. Hierbij was het soms noodzakelijk dat sommige teksten opnieuw werden ingesproken. Hiervoor gebruikte Hodges een andere acteur die de stem van Jones nadeed. Hoewel het maar over een klein deel van de film gaat, was Jones erg boos en verliet de set. Hij weigerde terug te komen.

De film kreeg veel bekendheid dankzij de soundtrack, die werd gecomponeerd en uitgevoerd door de rockgroep Queen in samenwerking met componist Howard Blake die ook verantwoordelijk is voor de orkestraties. Queen was overigens niet de eerste keus. Regisseur Mike Hodges wilde eerst rockgroep Pink Floyd vragen. Op 27 januari 1981 werd de soundtrack uitgebracht als Queens negende studioalbum onder de titel Flash Gordon. Het nummer Flash Theme werd als single uitgebracht.

De muziek werd opgenomen door Queen, en geproduceerd door Brian May, Queen & Mack. Opvallend was het gebruik van synthesizers. De groep had het gebruik van dit instrument lange tijd vermeden, maar op het voorgaande album The Game had men er voor het eerst gebruik van gemaakt. Queen speelde in de volgende bezetting:

• John Deacon: basgitaar, slaggitaar, synthesizer
• Brian May: sologitaar, achtergrondzang, synthesizer, piano op Flash Theme en The Hero, zang op Flash Theme.
• Freddie Mercury: zang, synthesizer, piano, keyboards
• Roger Taylor: drums, timpani, achtergrondzang, synthesizer

Behalve Flash Theme en The Hero zijn alle nummers instrumentaal. In Flash Theme zijn fragmenten van de dialoog van de film te horen.

De volgende nummers (of delen daarvan) zijn in de film te horen:

• "Flash Theme" (B. May)
• "In the Space Capsule (The Love Theme)" (R. Taylor)
• "Ming's Theme (In the Court of Ming the Merciless)" (F. Mercury)
• "The Ring (Hypnotic Seduction of Dale)" (F. Mercury)
• "Football Fight" (F. Mercury)
• "In the Death Cell (Love Theme Reprise)"
• "Execution of Flash" (J. Deacon)
• "The Kiss (Aura Resurrects Flash)" (F. Mercury/H. Blake)
• "Arboria (Planet of the Tree Men)" (J. Deacon)
• "Escape from the Swamp" (R. Taylor)
• "Flash to the Rescue" (B. May)
• "Vultan's Theme (Attack of the Hawk Men)" (F. Mercury)
• "Battle Theme" (B. May)
• "The Wedding March" ("Bridal Chorus") (B. May)
• "Marriage of Dale and Ming (And Flash Approaching)" (B. May/R. Taylor)
• "Crash Dive on Mingo City" (B. May)
• "Flash's Theme Reprise (Victory Celebrations)" (B. May)
• "The Hero" (B. May/H. Blake)

• Nominatie voor beste sciencefictionfilm,
• Nominatie voor beste kostuums
• Nominatie voor beste bijrolspeler (Max von Sydow)

• Beste dramatische presentatie.

• Nominatie voor beste kostuums
• Nominatie voor beste originele film muziek
• Nominatie voor beste decorontwerpen

• Nominatie voor Slechtste acteur (Sam J. Jones)