Elen

Elen is een dorp in de Belgische provincie Limburg en een deelgemeente van Dilsen-Stokkem. Het dorp telde in 2008 ruim 2300 inwoners en was voordien slechts geleidelijk gegroeid (in 1930: 1207 inwoners). Elen ligt in het oosten van de provincie, tegen de Nederlandse grens en de rivier de Maas.

Elen
Deelgemeente in België

Situering
Gewest Vlaanderen
Provincie Limburg
Gemeente Dilsen-Stokkem
Coördinaten51° 4′ NB, 5° 46′ OL
Algemeen
Oppervlakte10,04 km²
Inwoners (2008)2321
(231 inw./km²)
Hoogte30-40 m
Overig
Postcode3650
Detailkaart
Locatie Elen in Dilsen-Stokkem
Portaal    België

Naam

Het dorp wordt voor het eerst vermeld in het jaar 1150 als Hellini, vervolgens in 1179 als Jelne, in 1229 als Heelne en verder als Eelen en Elen. Hellini zou afgeleid kunnen zijn van Halina, wat 'harde droge grond' betekent, of van Aljo(n) (woning van Allio(n).)

Geschiedenis

De aanwezigheid van enkele prehistorische gebruiksvoorwerpen uit de steen- en bronstijd wijst erop dat deze plaats al zeer vroeg door mensen werd bewoond.

Middeleeuwen

Het ontstaan van Elen als parochie dateert uit de tijd van Karel de Grote. Adalardus, kleinzoon van Karel Martel en neef van Karel de Grote, trad rond 773 in in de Abdij van Corbie in Noord-Frankrijk en schonk haar het domein Elen (9e eeuw). De abt van Corbie werd daarmee heer van Elen.

Nieuwe tijd

In 1558 stond de abdij haar goederen en erfpacht af aan Godfried van Bocholt, heer van Grevenbroek. De heren van Bocholt ruilden in 1612 hun heerlijkheid met de prins-bisschop van Luik voor de heerlijkheid Grenville.
In 1741 werd Elen door de prins-bisschop geschonken aan baron Thomas van der Marck, eigenaar van Kasteel Sipernau. Het gehucht Vissersweert behoorde vanaf de Franse tijd van 1803 tot 1821 aan Elen, maar kwam in 1839 aan Roosteren.

Bezienswaardigheden
  • De stellingmolen De Hoop, gebouwd in 1870. Ze geldt als een van de mooiste stellingmolens in Vlaanderen.
  • Het Kasteel Sipernau waarvan het domein dateert uit de 8e eeuw, was een leen van het Graafschap Loon (Prinsbisdom Luik) sinds de 9e eeuw.
  • De Sint-Pieterskerk.
  • De pastorie uit 1784
  • Vierkantshoeve "Het Lemke", gebouwd door Coen Coenen in 1718. Boerenburgershuis met aansluitend poortgebouw en dienstgebouwen rondom het erf. Het Lemke is een vroeg-18de-eeuws dubbelhuis van vijf traveeën en oorspronkelijk één, thans twee bouwlagen. Boven de deur een gevelsteen met de voorstelling van het Lam Gods (Lemke betekent: "Lammetje") en de datering 1718. Hier vergaderde de Elense schepenbank.
  • Geboorteboerderij van Joseph Coenen, uit 1778, Zandstraat 18 (hoek Kromstraat)
  • Voormalige brouwerij, uit 1776, aan Bergerkampstraat 15
  • Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Rust, nabij Zonnestraat 39

Galerij

Natuur en landschap

Elen ligt op de grens van de Maasvallei in het oosten, en een hoger gelegen heidegebied in het westen. Het dorp zelf ligt op ongeveer 35 m hoogte. Het heidegebied is ontstaan uit het Ledebos of Drie Bankenbos, een uitgestrekt bosgebied dat tot diverse omliggende dorpen behoorde. De Maas, die vroeger meer naar het westen liep, werd door dijken in bedwang gehouden. Zo werd de Pastoorsdijk aangelegd in het midden van de 18de eeuw en in 1995 nog versterkt.

In de Maasvallei werden in de tweede helft van de 20ste eeuw grindwinningswerkzaamheden uitgevoerd, waartoe grote plassen ontstonden. De Bichterweerd, ten zuiden van Elen, werd omgevormd tot natuurgebied. Eveneens door menselijke activiteit, namelijk turfwinning, ontstond het natuurgebied De Broeken, ten westen van Elen. Verder nog naar het westen bevindt zich de Zuid-Willemsvaart met westelijk daarvan het Bergerven, ook door grindwinning ontstaan, aan de rand van het Kempens Plateau.

Ontgrinding van de Elerweerd

In juni 2019 lag de overeenkomst van het Projectgrindwinningscomité (PDG) voor op de gemeenteraden van Dilsen-Stokkem en Maaseik om de Elerweerd, 170 hectare groot, te ontgrinden. Dit gebied ligt voor het grootste deel in de gemeente Dilsen-Stokkem en ongeveer 33 % in de gemeente Maaseik, meer bepaald tussen Heppeneert en Elen tussen de Maas en de huidige winterdijk. Het comité had als doel om afspraken te maken dit project van maatschappelijk belang tussen de partners zijnde vertegenwoordigers van de provincie Limburg, de Limburgse grindgemeenten, de landbouwers, de milieubewegingen en de grindsector (Steengoed).[1]

Het project heeft twee doelen:

  • bij hoogwaterstanden van de Maas de veiligheid verhogen
  • het verbeteren van de natuur van de rivier

Om de Elerweerd aansluiting te geven met de rivierbedding wordt dit gebied verlaagd. Om een veilige stroming van het water te garanderen krijgt het gebied een gevarieerd reliëf met ondiepe geulen, hogere ruggen en lange zachte hellingen. De afgraving omvat het hele gebied en alle grind zal gecommercialiseerd worden. Na ontgrinding wordt het gebied heraangevuld tot een lager maaiveldniveau met opgezogen zand uit de Meerheuvelplas. De ontgrinding start in september 2019 en zal rond 2034 zijn beëindigd.

Elerweerd is nu een landbouwgebied en zal dat blijven tot aan de start van de ontgrinding. Na de werken en de heraanleg wordt het hele gebied herbestemd als hoogwaardig natuurgebied met zachte vormen van recreatie zoals wandelen en fietsen. Natuurpunt vzw zal instaan voor het beheer, met inzet van grote grazers (Konik, zoals die in andere natuurgebieden zoals Bergerven te vinden zijn. Steengoed zal de landbouwers compenseren door de uitbouw van een irrigatienetwerk in dit gebied om de gronden bij droogte te beregenen.

Financiële opbrengst

Via belastingen zullen de gemeentes Maaseik en Dilsen-Stokkem hierdoor nieuwe inkomsten verwerven. Steengoed betaalt beide gemeentes 0,88 € per ton ontgonnen grind. De totaal tonnage wordt geraamd op 18,5 miljoen ton waarvan twee derde naar Dilsen-Stokkem vloeit en de overige een derde naar Maaseik. Jaarlijks betekent dat een opbrengst van 720.000 euro voor Dilsen-Stokkem en 360.000 euro voor Maaseik.

Bekende Elenaren

Trivia

VRT-journalist Gust Aerts is geboren en getogen in Elen. Hij is eindredacteur van Het Journaal op één.

Literatuur

H. Vandeweerd (1909): 'Geschiedenis van Elen', PSHAL 45.

Nabijgelegen kernen

Rotem, Heppeneert, Maaseik, Neeroeteren

Plaatsen in de gemeente Dilsen-Stokkem

Deelgemeenten: Dilsen · Elen · Lanklaar · Rotem · Stokkem
Belgische gemeenten · Arrondissement Maaseik · Limburg · Vlaanderen

Zie de categorie Elen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.