Elektronische navigatiekaart

Een elektronische navigatiekaart (Electronic Navigational Chart, ENC), is een elektronische vectorkaart waarmee zeekaarten of vaarkaarten via een ECDIS kunnen worden weergegeven voor scheepvaartnavigatie.

Een elektronische vaarkaart in gebruik

Per verdrag is afgesproken dat nationale overheden de Electronic Navigational Chart, ENC, elektronische vectorkaarten, zullen uitgeven. De bedoeling is dan ook, dat ze in hun ruwe vorm gratis beschikbaar komen voor de gebruiker. Die bedoeling wordt echter door de wijze van distributie niet altijd waargemaakt. In de praktijk leveren slechts weinig leveranciers van Inland ECDIS programma's de kaarten ook echt zonder kosten mee; meestal worden ze opnieuw "verpakt" en tegen soms zelfs aanzienlijke tarieven verkocht. Door de extra data biedt de vectorkaart veel meer mogelijkheden voor navigatie-ondersteuning dan een RNC of rasterkaart.

Terminologie
  • In de zeevaart spreekt men zeekaarten, in de elektronische versie van ECDIS-kaarten, ECDIS staat voor Electronic Chart and Display Information System. Met deze term wordt een gecertificeerd systeem bedoeld, waar zonder papieren zeekaarten op genavigeerd mag worden. Een niet-gecertificeerd systeem wordt aangeduid met de term ECS, Electronic Charting System.
  • In de binnenvaart spreekt men van vaarkaarten, in de elektronische versie van Inland ECDIS kaarten.
  • In de pleziervaart spreekt men naast vaarkaarten ook wel van waterkaarten, ook in de elektronische versies. Afhankelijk van het vaargebied maakt men gebruik van kaarten volgens beide systemen.

Vectorkaart

Met behulp van een computerprogramma en een databank kan een kaart in op een beeldscherm in vectorweergave of in rasterweergave worden geprojecteerd. Bij vectorweergave kan men veel meer informatie projecteren en behouden lijnen bij het zoomen hun breedte en puntobjecten hun grootte, in tegenstelling tot rasterweergave. De vectorbestanden zijn ook klein, in vergelijking met rasterbestanden. In 1995 is door IMO en IHO een standaard voor vectorkaarten ontwikkeld. Het maken van vectorkaarten is echter zeer arbeidsintensief, zodat later rasterkaarten werden toegestaan waar vectorkaarten ontbreken.

De intelligente vectorgegevens worden in ‘lagen’ opgeslagen en bevatten alle contouren die je op een zeekaart vindt, zoals kustlijnen, betonning, lichten, enz. Het zijn vlakken, lijnen en punten, en met de onderlinge afstanden kan gerekend worden, bijvoorbeeld tussen het punt waar het schip zich bevindt en een oeverlijn of een ton. Hun kenmerkende eigenschappen zoals positie, kleur en vorm worden in de database bewaard, waardoor toevoeging van ter zake doende gegevens (attributen) aan ieder object mogelijk is en de gegevens selectief zichtbaar kunnen worden gemaakt. Om deze reden lijken ENC’s in mindere mate op traditionele kaarten.

Integratie

De kaarten worden nauwelijks zelfstandig gebruikt. Ze zijn ontworpen voor het gebruik in andere systemen met toegevoegde waarde, zoals ECDIS voor de zeevaart en Inland ECDIS voor de binnenvaart. In die systemen kunnen nog meer systemen worden geïntegreerd in de kaart, onder andere:

  • Het radarbeeld kan met de kaart worden geïntegreerd, ARPA (Automatic RADAR Plotting Aid) verwerkt. Data van een raster-scan radar, of een synthetic ARPA. Daarmee kunnen ook andere schepen in de kaart gezet worden.
  • Voor positiebepaling kan gebruikgemaakt worden van Differential Global Navigation Satellite System (DGNSS), Global Positioning System (GPS) en Loran, om deze in de kaart te projecteren.
  • De koers van het gyrokompas, om te zien wat de richting is, wat er gevaren is en welke kant op. De snelheid van het schip wordt gegenereerd door middel van de aanwijzing van het log, door de NMEA interface komt dus een precieze position data (NMEA National Marine Electronics Association; NMEA-0183 Standard for Interfacing Marine Electronic Devices, data record). Die is dus ook aan boord zelf worden gevonden, zonder positiebepalende apparatuur.
  • Automatic Identification System (AIS) en Inland AIS.
  • het echolood.

Weergave

De geïntegreerde weergave op een beeldscherm heeft voordelen tegenover een papieren kaart:

  • De mogelijkheid om de diepgang van het eigen schip aan te geven waarna de ENC het dieptebeeld zal aanpassen aan de benodigde veilige diepte afhankelijk van de eigen situatie.
  • Kleuren en symbolen kunnen opgevraagd worden wanneer een persoon dat wil;
  • Elke objectsoort krijgt een schaal toegevoegd, waarbij het object verdwijnt bij het uitzoomen. Daardoor wordt vermeden dat een kaart met informatie wordt overladen;
  • Door de aanwezige informatie over obstakels en gevaarlijke gebieden, kan het systeem een alarm geven ter waarschuwing op het punt dat er nog veilig een andere oplossing genomen kan worden:
  • De mogelijkheid van het veranderen van het scherm van dag- naar nachtweergave, zodat de gebruiker 's nachts niet verblind wordt;
  • Teksten worden bij het draaien van de kaart altijd rechtstandig getoond
  • Er kan automatisch een route gepland worden;
  • De kaart kan gedurende de vaart van het schip automatisch worden gepositioneerd en opgelijnd. Het noorden of de eigen koers kan naar boven gezet worden. Bij de ene draait het schip en bij de andere de kaart bij een koersverandering.

Daarnaast kan elke leverancier extra bewerkingen op de gegevens uitvoeren en voor zijn versie van het systeem nieuwe functies toevoegen.

Binnenvaart

Nederland

Rijkswaterstaat heeft op dit moment voor de binnenvaart de statische vaarweginfo beschikbaar van CEMT-klasse Va en hoger, conform de Inland ECDIS standaard in 000 format. De kaarten zijn in de huidige vorm demodata en kunnen dan ook alleen voor testdoeleinden gebruikt worden. De intellectuele eigendom van de door Rijkswaterstaat verstrekte informatie berust uitsluitend bij het ministerie. Een gebruiker mag echter de informatie van het ministerie gratis downloaden voor eigen gebruik.

Deze ENC-kaarten zijn (anno 2009) echter al vier jaar niet bijgewerkt en in deze vorm zeker niet bruikbaar voor navigatie. Beloofd was dat herfst 2009 hierin verandering zou komen. Rijkswaterstaat deelde op de spiegeldag van 7 november 2009 mee, dat er voorlopig geen budget voor ter beschikking was gesteld.

Elektronische waterkaarten voor de pleziervaart worden onder andere geleverd door:

  • Navionics
  • ANWB (rasterkaarten), gestopt in 2019[1]
  • MarinePlan (rasterkaarten en vectorkaarten voor routeplanning), gebruikt in o.a. de NavKid app
  • Stentec (rasterkaarten)
  • NoorderSoft (vectorkaarten en ENC, zowel RWS-ENC als eigen ENC). Sinds 2015 is het bedrijf een dochter van Periskal CvbA, een leverancier van de Tresco (vaarkaart).
  • 4tracer (RWS-ENC)

Voor tweede-generatie TomTom producten (codenaam NAV2) werden sinds maart 2008 ook producten voor bootnavigatie ontwikkeld, maar deze maakten geen gebruik van ENC's. Deze Digitale Vaaratlas werd overgenomen door Promanent en werkt als PoiSmart via het TomTom of Garmin autonavigatiesysteem. Dit systeem is met de komst van nieuwe generaties TomTom-producten (NAV3 en NAV4) niet meer verkrijgbaar.

België

Bij de overheid zijn digitale kaarten te downloaden. De Vlaamse kustwateren zijn volledig in kaart gebracht, evenals het deel van de Westerschelde tussen de Nederlandse/Belgische grens en de Rupel. Alleen Waterwegen en Zeekanaal (een van de drie autoriteiten in Vlaanderen) is begonnen met de ontwikkeling en invoering van kaarten voor hun gebied. Hoewel de andere vaarwegautoriteiten geïnteresseerd zijn hebben ze nog geen initiatieven genomen. Bestaande kaartseries zijn van particuliere producenten zoals Stentec, MarinePlan, Periskal, Tresco en NoorderSoft.

Rest van Europa

Bij de elektronische vaarkaarten voor het Europese vaarwegennet die in commerciële pakketten voor ECDIS en Inland ECDIS worden gebruikt voegt de kaartenmaker zelf de nodige aanpassingen door en houdt ze bij de tijd. Daardoor zijn ze geschikt om op te navigeren. Het Bureau Telematica Binnenvaart houdt voor de binnenvaart een lijst bij van leveranciers.[2] Daarvan zijn de belangrijkste:

  • NaviChart, Navigis, AlphaChart van Tresco Engineering in Antwerpen
  • Tresco Inland ECDIS Viewer van de Periskal Group in Wuustwezel
  • RADARpilot 720° van Innovative navigation in Kornwestheim
  • PC-Navigo ENC van NoorderSoft in Amsterdam
  • 4tracer OpenCPN in Gouda

In het spraakgebruik is in de branche de naam Tresco van merknaam naar soortnaam geëvolueerd, hetgeen de verwarring die al was ontstaan door het gebruik van de naam door twee verschillende bedrijven alleen maar vergroot. Voor Duitsland geldt dat de ENC's via de belangrijkste softwareproducenten worden uitgegeven: Periskal, Tresco, Innovative Navigation en NoorderSoft zijn door de Duitse overheid erkende verkooppunten.

Aangezien elektronische kaarten de basis zijn voor de invoering van de River information services op de Donau is gepoogd de productie van ENC's voor alle Donau-landen in het kader van het Europese onderzoeksprogramma COMPRIS ( Consortium Operationeel Platform voor River Information Services), op te starten. Gedurende het eerste jaar van dit project zijn er ENC’s in Slowakije, Hongarije, Kroatië, Servië en Roemenië geproduceerd. Aan kaarten voor de Oekraïne wordt gewerkt.

De kaarten voor het Oostenrijkse gedeelte van de Donau worden door het Bundesministerium für Verkehr, Innovation und Technologie gepubliceerd en als gratis download openbaargemaakt. De kaarten dekken het Oostenrijkse deel van de Donau af met inbegrip van delen van de Traun, Enns en Morava voor zover die vaarweg zijn en het Donau-kanaal in Wenen.

De Franse vaarwegbeheerder Voies Navigable de France (VNF) heeft op vaarwegen waar zij bevoegd is vier projecten voor de productie van ENC’s:

  • Het project op de gehele Rijn dat in samenwerking met de Wasser und Schifffahrtdirektion Sud-West in Duitsland wordt gedaan.
  • Het project op de Garonne, waar het transport van vliegtuigdelen voor de Airbus 310 de aanleiding vormde.
  • Het project op de Marne dat door het begin van het vervoer van huisvuil op een dode arm van de Marne geïnitieerd werd.
  • Het project op de Seine van Parijs naar Rouen.

Om afgeronde ENC's te verkrijgen kunnen gebruikers een bestelformulier downloaden van de VNF website. VNF zal dan een cd-rom toesturen alsmede een handleiding hoe de ENC’s te gebruiken.

Downloads

ENC's

Viewers

Om ENC's te bekijken is een viewer nodig. Er zijn diverse (gratis) ENC viewers verkrijgbaar. De Nederlandse overheid verwijst daarbij onder andere naar: [3]

  • OpenCPN Engels, Duits, Frans Spaans en Noors

Daarnaast kan ook een andere viewer gekozen worden, zoals:

Bronnen
  1. ANWB stopt met watersport
  2. Het Bureau Telematica Binnenvaart
  3. De server van FIS (Fairway Information Services)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.