El Norte

Het eerste onderdeel speelt zich af in het dorp San Pedro, Guatemala, waar de familie Xuncax woont. De boeren in het dorp worden uitgebuit en plannen een bijeenkomst om een mogelijke opstand in gang te zetten. Hierbij is Arturo, het hoofd van de familie, aanwezig. De bijeenkomst is echter verraden door het leger. Nadat Arturo tijdens het militaire ingrijpen een soldaat vermoord heeft, wordt hij midden op het plein opgehangen. De volgende dag is Arturo's vrouw door het leger uit haar huis meegenomen waardoor zijn zoon Enrique en zijn dochter Rosa besluiten te vluchten naar de Verenigde Staten.

Het tweede onderdeel speelt zich af in Mexico waar ze door te liften in de grensstad Tijuana terechtkomen. In de stad komen ze een vreemde man tegen die belooft hen over de grens heen te krijgen, maar hij blijkt het alleen maar gezegd te hebben om ze te kunnen beroven. Ze worden echter gered door de grenswacht die ze meeneemt naar het bureau waar wordt nagegaan of ze echt Mexicanen zijn. Door ineens veel te gaan vloeken, zoals werd geadviseerd door een vriend, weet Enrique de grenspolitie wijs te maken dat ze echt uit Mexico komen en ze worden teruggebracht naar Tijuana. Enrique neemt contact op met een vriend van iemand die hij kende in Guatemala. Deze man toont hun een oude rioleringsbuis die eindigt aan de andere kant van de grens. De buis waar ze doorheen moeten kruipen is lang en ze worden aangevallen door ratten maar ze weten uiteindelijk terecht te komen in San Diego.

In San Diego nemen ze allebei een baan, Enrique als kok en Rosa als huishoudhulp, en beginnen ze Engels te leren op een avondschool. Al snel weet Enrique promotie te maken, waardoor zijn collega's jaloers worden. Hij krijgt ineens een managementbaan aangeboden in een fabriek in Chicago, maar Enrique slaat die in eerste instantie af. Als hij de volgende dag erachter komt dat een jaloerse collega de immigratiedienst heeft gebeld, besluit hij de baan toch te nemen en moet hij die nacht nog naar het vliegveld gaan. Als hij aan het inpakken is, komt hij erachter dat Rosa stervende is door een rattenbeet. Doordat hij verplicht is aan het sterfbed van zijn zus te zitten loopt hij het vliegtuig en zijn baan in Chicago mis. Nadat Rosa is overleden staat Enrique met een groep andere illegalen in de rij om zware dwangarbeid te kunnen verrichten voor weinig geld.

Het idee voor El Norte ontstond door Gregory Nava’s eigen ervaringen in San Diego. Hij woonde in zijn jeugd aan de grens, en stak deze meerder malen over.

Nava en Anna Thomas hadden twee jaar nodig om de financiering voor El Norte rond te krijgen. Ze klopten bewust niet aan bij een grote filmstudio of televisienetwerk voor steun, omdat deze dan zeker zouden eisen dat ofwel het scenario, of de acteurs zouden worden aangepast. De financiering werd grotendeels geregeld door PBS's American Playhouse (50%).

Opnames vonden plaats in Mexico en Californië. In Mexico werd onder andere gefilmd in Chiapas, Morelos, México D.F., en Tijuana. In Californië werd gefilmdin San Diego en Los Angeles. De opnames in Mexico brachten grote problemen met zich mee. Zo werd de set een keer aangevallen door mannen met machinegeweren, en werden Nava en zijn filmcrew uiteindelijk zelfs het land uitgezet. Het kostte veel moeite om de film het land uit te smokkelen en de kostuums van de acteurs terug te krijgen.[1] De opnames moesten worden voltooid in Californië. Hiervoor moest Nava een Mexicaans dorp laten nabouwen in Californië.

De muziek voor de film werd geproduceerd in Frankrijk door Island/Phono-Gram. Het album werd geproduceerd door Gregory Nava en Danny Holloway. De cd bevat originele muziek van Los Folkloristas, Emil Richards, en Linda O'Brian.

El Norte ging in première op het Telluride Film Festival in 1983, en werd groots uitgebracht in 1984.

De film ontving over het algemeen positieve reacties van critici. Het tijdschrift Variety omschreef de film als “de eerste epische onafhankelijke film van Amerika”. Wel waren sommige critici niet te spreken over de slechte afloop van het verhaal.

De film wordt vandaag de dag vaak gebruikt voor Spaanse lessen op Amerikaanse middelbare scholen, en voor multiculturele studies op hogere scholen.