Duin-struisgras-associatie
De duin-struisgras-associatie (Festuco-Galietum veri) is een associatie van het verbond van gewoon struisgras die typisch is voor zeer oude, (bijna) volledig ontkalkte en verzuurde binnenduinen van de kuststreek, maar ook nog voorkomt op duinen in het binnenland.
| Duin-struisgras-associatie | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Duin-struisgras-associatie met onderaardse klaver | ||||||
| Syntaxonomische indeling | ||||||
| ||||||
| Associatie | ||||||
| Festuco-Galietum veri Onno (1933) Braun-Blanquet & De Leeuw, 1936 |
Deze plantengemeenschap is meestal weinig soorten- en bloemenrijk. Ze bestaat vooral uit grassen, zoals het algemeen voorkomende struisgras en grasachtige planten, aangevuld met enkele overblijvende kruiden als het geel walstro en kleine klaversoorten als het hazenpootje en de onderaardse klaver.
Naamgeving, etymologie en codering
- Syntaxoncode (Nederland): 14Bb2
- Synoniemen: Festuco filiformis - Galietum veri (Onno 1933) Braun-Blanquet 1936
- Natura 2000 code: 2130_had - Vastgelegde kustduinen met kruidvegetatie (grijze duinen) - subtype 'duingrasland van kalkarme milieus'
- BWK-karteringseenheid: Droog duingrasland van kalkarme milieus (had)
De naam Festuco-Galietum veri is afgeleid van de wetenschappelijke namen van het fijn schapengras (Festuca ovina subsp. tenuifolia, synoniem: Festuca filiformis) en van de klasse-kensoort geel walstro (Galium verum).
Kenmerken
Algemeen
Deze plantengemeenschap is gebonden aan vastgelegd duinzand dat bijna volledig ontkalkt is, en de bodem ten gevolge daarvan verzuurd. Deze zijn vooral te vinden op ontkalkte, uitgeloogde binnenduinen, maar kunnen ook in het binnenland op landduinen worden aangetroffen.
Vaak zijn dit duinen die grenzen aan de polders, en die reeds eeuwenlang in gebruik zijn als weidegronden.
Structuur
Vegetaties van de duin-struisgras-associatie worden gekenmerkt door een lage vegetatie zonder boom- en struiklaag. De kruidlaag is min of meer gesloten, grazig, meestal weinig soorten- en bloemenrijk.
De moslaag is al dan niet goed ontwikkeld, met overwegend bladmossen.
Onderverdeling
In de duin-struisgras-associatie worden twee sub-associaties onderscheiden.
Sub-associatie trifolietosum (14Bb2b)
Deze subassociatie met klaver (Trifolium sp.) is typisch voor binnenlandse duinen met iets kalkrijkere bodem, en wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van verscheidene kleine klavers als onderaardse klaver, ruwe klaver, kleine rupsklaver, vogelpootklaver en gestreepte klaver.
Sub-associatie typicum (14Bb2a)
De typische subassociatie zonder specifieke kensoorten maar met voornamelijk grassen en grasachtige planten, die we vinden op volledig ontkalkte, oude zeeduinen op de overgang naar de polders.
Soortensamenstelling
.JPG)
.jpg)
.jpg)
_2259.JPG)
Deze typische vorm van deze associatie heeft geen eigen kenmerkende 'soorten', maar in Vlaanderen wordt Agrostis capillaris forma pinifolia als zodanig beschouwd. Deze dwergvorm van het gewoon struisgras wordt slechts 5 cm hoog en wordt enkel in dergelijke vegetaties gevonden.
Verder zijn vooral grassen (de 'gewone' vorm van gewoon struisgras, veldbeemdgras, gewoon reukgras en rood zwenkgras) en grasachtige planten (zandzegge, gewone veldbies) kenmerkend voor deze gemeenschap, aangevuld met kruiden als schapenzuring, geel walstro, gewoon biggenkruid en smalle weegbree.
De subassociatie trifolietosum heeft daarentegen wel een kensoort, onderaardse klaver, en een aantal soorten die als differentiërend kunnen worden beschouwd, zoals ruwe klaver, kleine rupsklaver, vogelpootklaver en gestreepte klaver.
In de moslaag treffen we een aantal bladmossen als het gewoon klauwtjesmos, gewoon purpersteeltje en gewoon gaffeltandmos.
- Boomlaag
- Geen soorten.
- Struiklaag
- Geen soorten.
- Kruidlaag
| Kensoort | Diff.soort | Presentie | Nederlandse naam | Wetenschappelijke naam | Opmerking |
|---|---|---|---|---|---|
| kA | Gewoon struisgras | Agrostis capillaris forma pinifolia | Dwergvorm | ||
| kA | Onderaardse klaver | Trifolium subterraneum | subass. trifolietosum | ||
| kO | >70% | Gewoon biggenkruid | Hypochaeris radicata | ||
| kO | >20% | Hazenpootje | Trifolium arvense | ||
| kO | >10% | Liggende klaver | Trifolium campestre | ||
| kO | <10% | Klein timoteegras | Phleum pratense subsp. serotinum | ||
| kO | <10% | Viltganzerik | Potentilla argentea | ||
| kK | >70% | Zandzegge | Carex arenaria | ||
| kK | >70% | Geel walstro | Galium verum | ||
| kK | >30% | Vroege haver | Aira preacox | ||
| kK | >30% | Zandhoornbloem | Cerastium semidecandrum | ||
| kK | >20% | Kleine leeuwentand | Leontodon saxatilis | ||
| >70% | Gewoon struisgras | Agrostis capillaris | |||
| >70% | Schapenzuring | Rumex acetosella | |||
| >60% | Gewone veldbies | Luzula campestris | |||
| >50% | Veldbeemdgras | Poa pratensis | |||
| >50% | Smalle weegbree | Plantago lanceolata | |||
| >30% | Duizendblad | Achillea millefolium | |||
| >30% | Gewoon reukgras | Anthoxanthum odoratum | |||
| >30% | Muizenoor | Hieracium pilosella | |||
| >30% | Rood zwenkgras | Festuca rubra | |||
| Fijn schapengras | Festuca ovina subsp. tenuifolia | ||||
| Ruwe klaver | Trifolium scabrum | subass. trifolietosum | |||
| Kleine rupsklaver | Medicago minima | subass. trifolietosum | |||
| Vogelpootklaver | Trifolium ornithopodioides | subass. trifolietosum | |||
| Gestreepte klaver | Trifolium striatum | subass. trifolietosum | |||
- Moslaag
| Kensoort | Diff.soort | Presentie | Nederlandse naam | Wetenschappelijke naam |
|---|---|---|---|---|
| kK | >40% | Gewoon klauwtjesmos | Hypnum cupressiforme | |
| kK | >20% | Gewoon purpersteeltje | Ceratodon purpureus | |
| kK | <10% | Grijze bisschopsmuts | Racomitrium canescens | |
| kK | <10% | Klein leermos | Peltigera rufescens | |
| >40% | Gewoon gaffeltandmos | Dicranum scoparium |
Biologische Waarderingskaart
In de Biologische Waarderingskaart (BWK) van Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is deze associatie samen met de duin-buntgras-associatie en de duin-paardenbloem-associatie opgenomen als droog duingrasland van kalkarme milieus (had).
Dit vegetatietype staan alle gewaardeerd als 'Biologisch zeer waardevol'.
Verspreiding en voorkomen
De duin-struisgras-associatie komt voor langs de kusten van de Noordzee van Noord-Duitsland tot Noord-Frankrijk. Vergelijkbare vegetaties vinden we ook langs de Oostzee.
In Nederland ligt het zwaartepunt in de duinen van het Waddengebied, in de oude binnenduinen en langs de kusten van de voormalige Zuiderzee.
In Vlaanderen vinden we de duin-struisgras-associatie verspreid langs de overgang van de binnenduinen en de polders. De subassociatie trifolietosum vinden we slechts op enkele plaatsen in West-Vlaanderen en in Limburg.
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Indeling van de vegetatieklasse Koelerio-Corynephoretea (klasse van de droge graslanden op zandgrond) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|