De tranen der acacia's

Het is een oorlogsroman die in het Amsterdamse verzet speelt. Er is ook een Brusselse episode.

De roman wordt verteld in de derde persoon door een vertelinstantie die niet alleen de gebeurtenissen beschrijft en - soms vooruitwijzende - toelichtingen geeft, maar ook iets van een persoonlijkheid verkrijgt door een oordeel uit te spreken of ironie te gebruiken, zoals het gebruik van de term 'dialogue intérieur' wanneer Oskar een denkbeeldig gesprek met Arthur voert.[1] Deze karakteristiek laat onverlet dat vaak het gezichtspunt van slechts één personage aangehouden wordt, meestal Oskar, Arthur of Carola.[2]

Volgens Hermanskenner Frans A. Janssen is het thema van de roman 'volledig' aanwezig in een passage die de gedachten van Arthur weergeeft:

Hoe zou een Amerikaan kunnen uitvinden of Oskar een held of een lafaard is geweest? Ik weet het niet eens, en ik heb er toch vlak bij gezeten. (...) Een soldaat is dapper als hij de bevelen :uitvoert die hij van zijn meerderen krijgt. Maar wie kan nagaan of iemand de bevelen die hij zichzelf heeft gegeven, letterlijk uitvoert? Wie trouwens weet precies, welke bevelen hij zichzelf :geeft? Wie wist precies welke bevelen hij zichzelf moest geven?[3]

De onzekerheid die de mens heeft over de wereld impliceert ook onzekerheid over de eigen identiteit.

Eind 1946 begon de toen nog onvoltooide roman als feuilleton te verschijnen in het door John Meulenhoff uitgegeven culturele maandblad Criterium, waarvan Hermans dat jaar redacteur geworden was. Hermans liet eigener beweging uit het openingsfragment enige woorden van een seksueel getinte passage weg, met in een voetnoot de vermelding dat zulks op verzoek van de uitgever gebeurd was. Toen ze de drukproeven zagen, maakten zowel de uitgever als de mederedacteuren bezwaar tegen de voetnoot, de eerste omdat die niet van censuur verdacht wilde worden, de laatsten omdat er de suggestie vanuit ging dat ze zich afhankelijk opstelden. Terwijl naar een andere oplossing werd gezocht, besloot de redactie om de eerste aflevering van het feuilleton voor de passage af te kappen, precies in een dialoog, zodat deze al vertraagde novemberaflevering van het tijdschrift zo snel mogelijk zou kunnen verschijnen. In totaal zouden twaalf lange fragmenten in het tijdschrift verschijnen. Uiteindelijk werd op suggestie van redactielid Arthur van Rantwijk besloten in de noot te vermelden dat de roman voor de tijdschriftpublicatie enigszins bekort werd, waarmee in het midden bleef wie daarvoor verantwoordelijk was. In de eerste druk van het boek staat er het woord 'gefoold', dat in de jaren zeventig werd gewijzigd in 'genaaid'.[4] In 2005 werd de roman wetenschappelijk uitgegeven als deel 1 van de Volledige werken. De bezorgers hebben de tekstgeschiedenis en tekstbezorging online beschikbaar gesteld.

In 1968 verscheen een Duitse vertaling van de hand van Jürgen Hillner, en in 2005 een nieuwe vertaling van Waltraud Hüsmert, beide onder de titel Die Tränen der Akazien.

• 'Huygens ING 'Tekstgeschiedenis en tekstbezorging De tranen der acacia's (1949)'
• Janssen, Frans A. (1971/1980). 'Het gelijk van Pyrrhon. Over De tranen der acacia's.' Oorspronkelijk 1971, herdrukt in: Frans A. Janssen, Bedriegers en bedrogenen: Opstellen over het werk van Willem Frederik Hermans. Amsterdam: De Bezige Bij. ISBN 902341537X
• Janssen, Frans A. en Sonja van Stek (2005). 'Bibliografische beschrijving van alle drukken van De tranen der acacia's.In: Frans A. Janssen en Sonja van Stek, Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans. Tweede, herziene en uitgebreide versie in samenwerking met Peter Kegel, Willem Frederik Hermans Instituut, 2005, 35-44.