Cafébrand Volendam

De directe aanleiding was een bundel sterretjes die werd aangestoken. De sterretjes zorgden ervoor dat de kerstversiering (volledig uitgedroogde dennentakken die aan het plafond waren bevestigd) in brand vloog. De brandende massa kwam naar beneden in het overvolle café, en veroorzaakte een zware brand. Doordat de kerstversiering niet geïmpregneerd was met een brandwerend middel vlogen de door de tijd droog geworden kerstboomtakken meteen in brand. Daarnaast waren er te veel bezoekers en te weinig vluchtwegen. Er zijn dan ook verdenkingen dat aan diverse andere verordeningen van de gemeente niet was voldaan. Tevens zijn vragen gesteld of de controles door de gemeente wel voldoende waren uitgevoerd. De cafébrand was dan ook een aanleiding voor verscherpte landelijke controles naar brandveiligheid in de horeca.

Om 0.38 uur kwam de eerste melding binnen bij de meldkamer Ambulancezorg.[2] De centralist lichtte direct de meldkamer van de brandweer en politie in. Vijf minuten later waren de eerste twee politievoertuigen ter plaatse. De eerste brandweerauto en ambulance arriveerden om 0.46 en 0.51 uur. De hulpverleners werden zo heftig door slachtoffers en omstanders aangeklampt dat hun kleding scheurde. Rond de klok van 0.53 uur waren er reeds vier ambulances gestuurd, maar door berichten van vele gewonden besloten de centralisten tot opschaling. Om 1.15 uur waren naar schatting 10 ambulances ter plaatse. De triage van slachtoffers werd opgestart. Om 1.45 uur arriveerde een eerste Mobiel Medisch Team. Omstreeks 2.00 uur was een verbindings- en commandovoertuig ter plaatse. Vier Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie-tenten werden ingezet, waar zelfs de regio West-Friesland bijstand verleende. In totaal werden 61 ambulances ingezet. Ook hebben zes huisartsen uit Volendam hulp verleend en was de EHBO-Vereniging Sint Willibrordus ingezet, die met 70 man ter plaatse was. Rond 3.40 uur begon men een overzicht te krijgen van het aantal slachtoffers. Vanaf circa 4.30 uur begon de afschaling van de hulpverlening en om ongeveer 5.00 uur waren alle gewonden van de rampplek af. Hulpverleners van het eerste uur waren zeer aangedaan door wat zij aantroffen: jonge mensen met ernstige brandwonden, soms bekenden. De situatie was chaotisch en communicatie met de meldkamer verliep in het begin moeizaam. Omstanders hebben geholpen bij de opvang van de slachtoffers. Een groot aantal slachtoffers is ook zelf naar het ziekenhuis gegaan of werd door de politie gebracht.

Veertien mensen zijn omgekomen. Daarnaast werden er 241 mensen opgenomen in een ziekenhuis, van wie er 200 ernstig gewond waren. De capaciteit van de brandwondencentra in Purmerend, Beverwijk, Groningen, Utrecht en Rotterdam was te klein om alle gewonden te behandelen. Daarom werden sommigen in het buitenland verpleegd, onder wie drie in Aken.[3]

Na de ramp ontwikkelde 16% van de slachtoffers een posttraumatische stressstoornis. De psychische en sociale verwerking van de ramp werd onder leiding van deskundigen en de Volendamse pastoor Jan Berkhout opgezet.

Bij het onderzoek naar de brand kwam naar voren dat de café-eigenaar nalatig is geweest om de kerstversiering te impregneren met een brandwerend middel. Ook waren er te veel mensen aanwezig in een pand met te weinig vluchtwegen naar buiten. Er waren ook verdenkingen dat aan diverse andere verordeningen van de gemeente niet was voldaan. Er werden vragen gesteld of de controles door de gemeente wel voldoende waren uitgevoerd.

Frank IJsselmuiden, de toenmalige burgemeester van Edam-Volendam, trad af naar aanleiding van de ramp, net als CDA-wethouder Wim Visscher.

Jan Berkhout, pastoor van de parochie van de Sint-Vincentiuskerk te Volendam, verleende pastorale zorg aan de slachtoffers en nabestaanden. Zo ging hij voor in de uitvaarten van de dodelijke slachtoffers en bezocht hij gewonde slachtoffers en hun familie. Dit werk leidde tot een burn-out waardoor hij een halfjaar ziek was. Hij schreef het boek Pastoor van Volendam over de brand en de gevolgen en pleitte voor het opnemen van kerkelijke organisaties in rampenplannen.

• Simon Keizer overleefde de brand zonder fysiek letsel.[4]
• Nick Schilder liep derdegraads brandwonden aan zijn rechterhand en een longbeschadiging op.[4]
• Kees Tol liep derdegraads brandwonden op aan zijn rechterbovenbeen.[5]

• Veerman, Eddy, Het verdriet van Volendam. BZZTôH (2001). ISBN 90-5501-956-9.
• Veerman, Eddy, Volendam : 10 jaar later. De Boekenmakers (2010). ISBN 978-90-77740-73-6.
• Smit, Gerie, Nieuwe handen : mijn verhaal over de nieuwjaarsbrand in Volendam. Mistral (2010). ISBN 978-90-499-5155-9.
• Van de Roemer, Suzan, De kracht van Volendam : overlevenden van de Nieuwjaarsbrand. Schilt Publishing (2010). ISBN 978-90-5330-749-6.
• Zwarthoed, Yvonne, Help, ik heb geholpen : ervaringen van een verpleegkundige na de brand in Volendam. Impact (2010). ISBN 978-90-78273-05-9.

• Evaluatie cafébrand Volendam door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)
• 1 januari 2001: Cafébrand Volendam, Zwaailichten.org
• (en) Reconstructie cafébrand Volendam door TNO en ingenieursbureau DGMR (gearchiveerd)