Besluit Chaptal

Het besluit Chaptal van 1 september 1801 (officieel: Arrêté consulaire du 14 fructidor, an IX) was een consulair besluit waarmee Napoleon Bonaparte opdracht gaf om regionale musea op te richten in Frankrijk. Aan de basis ervan lag het rapport dat Jean-Antoine Chaptal daags voordien aan de consuls van de Republiek had overgemaakt.

Jean-Antoine Chaptal (1756-1832)

Geschiedenis

In de voorbije jaren had de Franse staat de hand gelegd op talloze kunstwerken. Ze waren afkomstig uit kerken en kloosters (wier bezittingen tot nationaal goed waren verklaard), uit het vermogen van voortvluchtigen of simpelweg uit de oorlogsbuit van de revolutionaire legers. Hun volume had dusdanige proporties aangenomen dat ze niet integraal in Parijs konden worden getoond. Daarom zouden een 800 schilderijen naar de provincies verhuizen.

In een brief van 21 thermidor jaar IX aan citoyen Chaptal, minister van Binnenlandse Zaken, vroeg Napoleon om drie maatregelen, waaronder: Een derde besluit om een commissie aan te stellen belast met het kiezen van de standbeelden en schilderijen bestemd voor de galerij van Parijs, en deze die verzonden zouden worden voor de galerijen van Lyon, Marseille, Bordeaux, Genève[1], Nantes, Rijsel, Brussel[2], Straatsburg, Nancy, Dijon, Toulouse. Aan deze initiële lijst werden in het uiteindelijke besluit nog Caen, Rouen, Rennes en Mainz toegevoegd. Steden in recent aangehechte gebieden waren dus inbegrepen en werden zo geïntegreerd in de "universele" cultuurpolitiek die lokaal particularisme moest tegengaan. Het besluit voorzag voorts dat de effectieve overdracht pas zou plaatsvinden nadat de lokale overheden een geschikte galerij hadden bekostigd.

Vele steden kregen aldus voor het eerst een publiek museum. Uit de collectie van het Musée central de l'Art, uitpuilend van de revolutionaire conquêtes artistiques, werden vijftien loten samengesteld die elk een panorama van de Europese schilderkunst moesten bieden ("une suite intéressante de tableaux de tous les maîtres, de tous les genres, de toutes les écoles"), een toepassing op kleine schaal van het principe van universaliteit waarop het Parijse moederhuis gebouwd was. Vervolgens werden de vijftien kavels per lottrekking toegewezen aan de uitverkoren instellingen. De naar de provincie gestuurde werken bleven eigendom van het Louvre en werden ten aanzien van Franse musea pas in 2002 gedecentraliseerd.[3]

Begunstigde musea

Dit is een overzicht van de vijftien musea die zijn opgericht in antwoord op het Besluit Chaptal:

Literatuur
  • Édouard Pommier, "La création des musées de province: les ratures de l'arrêté de l'an IX", in: Revue du Louvre, 1989, nr. 516, p. 328-335
  • Le Rôle de l'État dans la constitution des collections des musées de France et d'Europe. Colloque du Bicentenaire de l'Arrêté Consulaire dit Arrêté Chaptal (14 fructidor an IX - 1er septembre 1801), Ministère de la Culture et de la Communication, Direction des Musées de France, Robert Fohr, Gent, Snoeck-Ducaju & Zoon, 2003, ISBN 2-11-094569-9
  • Vincent Pomarède, "A l'origine des musées en région: le décret Chaptal (1801) et les concessions de la Restauration", in: Chantai Orgogozo e.a., Les dépôts de l'État au XIXe siècle. Politiques patrimoniales et destins d'œuvres, actes du colloque, Paris, Musée du Louvre, 8 décembre 2007, 2008, p. 57-73

Voetnoten
  1. Hoofdplaats van Léman van 1798 tot 1813.
  2. Hoofdplaats van de Dyle van 1795 tot 1814.
  3. Loi n° 2002-5 du 4 janvier 2002 relative aux musées de France (art. 13)
  4. Le musée Rath, Temple des muses
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.