Arnold Jan d'Ailly

Arnold Jan d'Ailly (Franeker, 22 juni 1902 - Amsterdam, 24 november 1967) was burgemeester van de gemeente Amsterdam van 1946 tot 1956.

Burgemeester d'Ailly ontvangt Amerikaanse tulpenkoningin (1955)

D'Ailly was zoon van een huisarts, en groeide op in Doesburg in een remonstrants gezin, als middelste van drie kinderen. Na zijn eindexamen gymnasium ging hij in 1921 rechten studeren aan de Gemeente Universiteit van Amsterdam. In 1926 haalde hij zijn doctoraal. Hij verloofde zich met Anna Fritz, de dochter van een effectenhandelaar, en werd in 1929 secretaris van de Vereeniging voor den Effectenhandel. Begin 1940 werd hij lid van de Raad van Beheer van deze vereniging, om enkele maanden later bankier te worden bij de Kas-Vereeniging NV. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stelde hij zich lange tijd zeer voorzichtig tegenover de bezetter op. Toen Gijs van Hall een beroep op hem deed om te helpen bij het financieren van het verzet, weigerde d'Ailly dit. Pas eind 1944 speelde hij een rol in het financieren van het verzet. Door het verkopen van valse promessen wist hij toen enige tientallen miljoenen bijeen te brengen waarmee het Nationaal Steun Fonds de Spoorwegstaking financierde.

Na de oorlog werd hij gevraagd als minister van Financiën in het kabinet-Schermerhorn-Drees. De functie ging echter naar Piet Lieftinck, en d'Ailly werd directielid van De Nederlandsche Bank. In 1946 volgde hij de verzetsman en tijdelijk burgemeester Feike de Boer op als eerste burger van de gemeente Amsterdam. Zijn ambtsperiode viel samen met de Koude Oorlog. De in de gemeente Amsterdam erg populaire CPN had na de oorlog twee wethouders, Leen Seegers en Ben Polak, die in 1948 door d'Ailly werden ontslagen. Dat leidde tot een vechtpartij in de gemeenteraad. Korte tijd later beleefde d'Ailly zijn hoogtepunt: de inhuldiging van koningin Juliana. D'Ailly had nauwe banden met het koningshuis, in het bijzonder met koningin Wilhelmina.

Bijnaam van D'Ailly was de vliegende burgemeester. Men vond het vreemd dat hij over de hele wereld reisde. Jo Spier tekende de koffer van burgemeester d'Ailleurs ('burgemeester van elders'), met daarop etiketten van allerlei wereldsteden.

D'Ailly was de laatste jaren van zijn ambtsperiode voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Hij moest in 1956 als burgemeester aftreden als gevolg van een buitenechtelijke relatie met Gisèle van Waterschoot van der Gracht, een Nederlandse kunstenares met wie hij vervolgens in het huwelijk trad. Daarna keerde hij terug naar de bankwereld als directeur van de Nationale Handelsbank. Als burgemeester werd hij opgevolgd door Gijs van Hall.

D'Ailly heeft zijn laatste rustplaats gevonden naast het kerkje Stompe Toren op de Kerkweg in Spaarnwoude.