Aanslagen in Christchurch op 15 maart 2019

Locaties van de aanslagen. Met links de Masjid al-Noor-moskee en rechts de Linwood Masjid-moskee.

De aanslag begon om 13:40 lokale tijd tijdens het vrijdaggebed. Brenton Tarrant, een Australiër van 28 jaar die gekend was voor extreemrechtse ideeën,[4] begon te schieten in de Masjid al-Noor-moskee (Hagley Park). Even later (rond 14:11) volgde een schietpartij in de Linwood Masjid-moskee (Linwood). Tarrant toonde zijn acties via livestreaming rechtstreeks op sociale media.[5]

Bij de tweede moskee werd de gehelmde schutter verjaagd nadat hij enkele doden had gemaakt. Abdul Aziz, een 48-jarige Afghaan, gooide met een leeggeschoten wapen het autoraam van de terrorist kapot terwijl deze nieuwe wapens aan het nemen was.[6] Daarop vluchtte de schutter weg in zijn wagen, mogelijk omdat hij dacht te zijn beschoten. Hij werd opgemerkt door twee agenten in een dienstvoertuig, die hem na een korte achtervolging ramden en overmeesterden.[7]

Om 16:00 meldde de politie dat één schutter was opgepakt. Er werden in totaal vier arrestaties verricht, drie mannen en een vrouw. Een van de arrestanten werd al snel weer vrijgelaten.[8]

Brenton Tarrant was in het verleden werkzaam als fitnessinstructeur. Hij zou tijdens zijn reizen naar Europa en Azië mogelijk zijn geradicaliseerd. Een dag na de aanslag werd hij voorgeleid op verdenking van moord.[9] Tarrant heeft sinds zijn aanhouding niets over de aanslag gezegd.

Vlak voor de aanslag zette Tarrant een 74 pagina's tellend manifest online, getiteld The Great Replacement (vertaald uit het Engels: "De grote vervanging"), in wat een verwijzing lijkt naar Renaud Camus. In het manifest beschrijft Tarrant zichzelf en geeft hij uitleg over zijn daad. Hij zou een gewone jeugd hebben gehad, zonder noemenswaardige problemen. Hij schrijft niet te hebben gestudeerd aan een universiteit omdat universiteiten hem niets te bieden zouden hebben.

Tarrant zou actief zijn geweest op anonieme internetfora zoals 8chan en deze hebben gebruikt om zijn extreme overtuigingen te delen en voeden. Op deze fora verspreidde hij zijn manifest en links naar de livestream van zijn daad. Facebook verwijderde in de eerste 24 uur na de aanslag 300.000 video's van de ­gebeurtenissen en voorkwam 1,2 miljoen uploads. Zie ook onder.

De meeste slachtoffers waren oorspronkelijk afkomstig uit Afghanistan, India, Pakistan, Bangladesh en Somalië. Velen van hen waren hun thuisland ontvlucht om een beter bestaan te zoeken in Nieuw-Zeeland. [10] Nog niet alle slachtoffers zijn geïdentificeerd. Het totaal aantal slachtoffers komt neer op 51 doden en 50 gewonden.

Op zondag 17 maart 2019, een dag na de aanslagen, vonden overal in Nieuw-Zeeland herdenkingen plaats. De premier van Nieuw-Zeeland, Jacinda Ardern, was onder meer in Christchurch om de nabestaanden te bezoeken en met de moslimgemeenschap te spreken.[11]

Ook in Nederland waren er herdenkingen. Onder meer in Rotterdam, op het Schouwburgplein, georganiseerd door de Rotterdamse islamitische partij Nida en Amsterdam waar burgemeester Femke Halsema een toespraak hield op de Dam.[12]

De regering kondigde aan dat de wapenwet zou worden aangepast en dat wapens zoals waren gebruikt bij de aanslagen zouden worden verboden. De verdachte beschikte sinds 2017 over een wapenvergunning en had legaal semi-automatische geweren gekocht op een Nieuw-Zeelandse webshop.[13] De snelle reactie van de regering blies ook over de grenzen de discussies over gun control nieuw leven in, onder meer in de Verenigde Staten [14]

De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern verklaarde op 19 maart 2019 dat ze nooit de naam van de schutter zou noemen. Ze moedigde Nieuw-Zeelanders aan om integendeel juist de namen van zijn slachtoffers te laten weerklinken: "Ik smeek jullie: spreek de namen uit van degenen die we kwijtgeraakt zijn, in plaats van de man die hun levens nam. Hij heeft bekendheid gezocht, maar wij in Nieuw-Zeeland zullen hem niets geven, niet eens zijn naam".[15]

De door de dader gemaakte video is in Nieuw-Zeeland op grond van de Films Videos and Publications Classification Act uit 1993 aangemerkt als verwerpelijk (objectionable). Het bekijken, het bezit en de distributie ervan in dat land is derhalve strafbaar.[16] [17] [18] Ook het bezit en de distributie van het manifest zijn volgens de Nieuw-Zeelandse wet strafbaar. Mensen die het hebben gedownload of hebben afgedrukt, moeten alle kopieën vernietigen.[19]

Op 21 maart maakte premier Jacinda Ardern bekend dat naar aanleiding van de aanslagen in Christchurch, alle automatische en semi-automatische wapens verboden zijn in Nieuw-Zeeland. De hoofdverdachte van de aanslagen in Christchurch gebruikte ook automatische en semi-automatische wapens. Eerder zei het Nieuw-Zeelandse kabinet ook al te werken aan hervormingen van de wapenwet. Mogelijk zullen ook hulpstukken om wapens aan te passen en magazijnen met een grote capaciteit verboden worden.

Mensen die automatische en semi-automatische wapens in bezit hebben moesten deze inleveren bij de politie.[20]

Er komt een Royal Commission of Inquiry (koninklijke onderzoekscommissie) om uit te zoeken hoe de aanslagen hebben kunnen gebeuren en hoe dergelijke aanslagen voortaan kunnen worden voorkomen.[21]