qalxmaq

Azerbaijani
Other scripts
Cyrillic галхмаг
Roman qalxmaq
Perso-Arabic قالخماق‎

Etymology

From Proto-Turkic *kalï- (“to rise”)[1]

cognates

Cognate with Old Uyghur [script needed] (kalı-, “to rise in the air”), Karakhanid [script needed] (kalɨ̄māk, “to buck, jump”), Turkish kalkmak (“to rise, ascend, get up”), Bashkir ҡалҡыу (qalqïw, “to rise”), Kazakh қалқу (qalqw, “to soar”), Kyrgyz калкуу (kalkuu, “to float”), Southern Altai калыыр (kalïïr, “to jump, hop”), Tatar калку (qalku, “to rise”), Turkmen galkmak (“to rise”), Tuvan халыыр (halıır, “to jump, run”), Uzbek qalqmoq (“to rise, swell, jump”), Yakut кылый (kılıy, “to hop along”).

Pronunciation
  • IPA(key): [ɡɑɫχˈmɑχ]
  • Hyphenation: qalx‧maq

Verb

qalxmaq

  1. (intransitive) to stand up, get up
    • 2004, Vüsal Hüseynzadə, “Dərinliklərə səfər”, in Peyğəmbərlərin həyatı‎, Faiz, translation of original by Kamal al-Haydari, Dənizdə, page 104:
      Saleh birdən ayağa qalxdı və barmağını dağın bir nöqtəsinə tərəf uzatdı
      Saleh suddenly stood up and pointed his finger towards a point on the mountain.
    ayağa qalxmaq. ― to stand up, to get up on feet.
    Müəllim gəldi, şagirdlər ayağa qalxdılar. ― The teacher came in, the students stood up
    Bizdə olan ənənəyə görə, özündən yaşlı bir insan otağa daxil olanda, adam ayağa qalxmalıdır.
    According to a tradition that we have, when a person older than oneself enters the room, one has to stand up.
    Synonym: durmaq
    Antonyms: oturmaq, əyləşmək
  2. (intransitive) to go up, to move vertically
    • 2011 April 9, Kayzen.az‎:
      Lakin növbəti mərtəbəyə qalxmaq istəyi ona burda dayanmağa imkan vermədi və o, altıncı mərtəbəyə qalxdı
      However, the desire of going up to the sixth floor didn't let her to stop here and she went up to the sixth floor.
    Evin damına qalxmaq. ― To go up to the roof of the house.
    Antonym: düşmək
  3. (intransitive) to ascend
    dağın başına qalxmaq ― to ascend to the top of the mountain
    Synonyms: çıxmaq, yüksəlmək
    Antonyms: enmək, düşmək
  4. (intransitive) to get well, recover (from illness)
    Qoca kişinin ürəyi zəif idi, daha qalxası deyildi. ― The old man had a weak heart and was probably not going to recover anymore.
    Synonym: sağalmaq
    Antonyms: xəstələmək, pisləşmək
  5. (intransitive) to rise, increase
    Xəstənin bədən hərarəti qalxır. ― The patient's body temperature rises.
    Xəstə uşağın qızdırması qalxdı.
    The sick child got fever
    (literally, “The sick child's fever rose.”)
    Buralarda havanın istiliyi 25 dərəcədən yuxarı qalxmır, yay vaxtı belə.
    Here, the air temperature doesn't rise above 25 degrees even during the summer.
  6. (intransitive, figuratively) to rise, to rebel, take up arms
    Müharibənin ən qızğın çağında, şəhərin əhalisi onun müdafiəsinə qalxdılar.
    In the most intense period of war, the population of the city had risen to its defence.
    1916 ildə İrlandiya xalqı ölkəsinin Britaniya işğalına qarşı qalxmışdı.
    In 1916, Irish people rose against the British occupation of the country.
    Geniş xalq kütlələri xaricə ucuz gəlib getmək imkanı əldə etmək uğrunda mübarəzəyə qalxacaqdır.
    Broad masses will rise to the struggle for acquiring the possibility of traveling abroad cheap.
    Qardaş qardaşa qarşı qalxacaq.
    Brother will rise against brother.
  7. (intransitive) to take off
    Təyyarə qalxanda, mən artıq yuxuya getmişdim.
    When the plane was taking off, I had already fallen asleep.
    Antonym: enmək (to land)
  8. (intransitive) to go up, become more expensive, rise in price
    Benzin yenə qalxdı. ― Gas (petrol) has gone up again.
    Synonym: bahalaşmaq (become more expensive)
    Antonyms: düşmək (to fall [in price]), ucuzlaşmaq (to cheapen, become cheaper)
  9. (intransitive) to begin suddenly, rise (used to describe onset of some nature phenomena, such as wind, waves, and sounds)
    • 2004, Kamal al-Haydari, “Dərinliklərə səfər”, in Peyğəmbərlərin həyatı‎, Faiz, translation of original by Vüsal Hüseynzadə, Dənizdə, page 104:
      Dənizin ortasına çatdıqda isə güclü küləklər əsdi və dalğalar qalxdı
      At the arrival to the middle of the sea, strong winds started to blow and the waves had risen
    Birdən-birə külək qalxdı. ― Suddenly, the wind started to blow.
    Siyasətçi otağa girdikdən sonra elə səs-küy qalxdı ki, heç nə eşitmək olmurdu. ― When the politician entered the room, such a noise arose, that it was impossible to hear anything.

Conjugation
Conjugation of qalxmaq
positive
subject non-past participle qalxan
subject past participle qalxmış
non-subject participle with undefined agent qalxdıq
with defined agent (mənim +) qalxdığım (sənin +) qalxdığın (gen. agent +) qalxdığı (bizim +) qalxdığımız (sizin +) qalxdığınız (gen. agent +) qalxdığı or qalxdıqları
converb qalxıb
infinitive qalxmaq
singular plural
first second third first second third
indicative present simple qalxıram qalxırsan qalxır qalxırıq qalxırsınız qalxırlar
perfect qalxmışam qalxmışsan qalxmışdır qalxmışıq qalxmışsınız qalxmışdırlar
past simple qalxdım qalxdın qalxdı qalxdıq qalxdınız qalxdılar
continuous qalxırdım qalxırdın qalxırdı qalxırdıq qalxırdınız qalxırdılar
perfect qalxmışdım qalxmışdın qalxmışdı qalxmışdıq qalxmışdınız qalxmışdılar
future definite qalxacağam qalxacaqsan qalxacaqdır qalxacağıq qalxacaqsınız qalxacaqdırlar
indefinite qalxaram qalxarsan qalxar qalxarıq qalxarsınız qalxarlar
future-in-the-past definite qalxacaqdım qalxacaqdın qalxacaqdı qalxacaqdıq qalxacaqdınız qalxacaqdılar
indefinite qalxardım qalxardın qalxardı qalxardıq qalxardınız qalxardılar
conditional present qalxsam qalxsan qalxsa qalxsaq qalxsanız qalxsalar
past qalxsaydım qalxsaydın qalxsaydı qalxsaydıq qalxsaydınız qalxsaydılar
subjunctive qalxam qalxasan qalxa qalxaq qalxasınız qalxalar
hortative qalxasıyam qalxasısan qalxasıdır qalxasıyıq qalxasısınız qalxasıdırlar
obligational present qalxmalıyam qalxmalısan qalxmalıdır qalxmalıyıq qalxmalısınız qalxmalıdırlar
past qalxmalıydım qalxmalıydın qalxmalıydı qalxmalıydıq qalxmalıydınız qalxmalıydılar
imperative qalxım qalx qalxsın qalxaq qalxın qalxsınlar
negative
subject non-past participle qalxmayan
subject past participle qalxmamış
non-subject participle with undefined agent qalxmadıq
with defined agent (mənim +) qalxmadığım (sənin +) qalxmadığın (gen. agent +) qalxmadığı (bizim +) qalxmadığımız (sizin +) qalxmadığınız (gen. agent +) qalxmadığı or qalxmadıqları
converb qalxmayıb
infinitive qalxmamaq
singular plural
first second third first second third
indicative present simple qalxmıram qalxmırsan qalxmır qalxmırıq qalxmırsınız qalxmırlar
perfect qalxmamışam qalxmamışsan qalxmamışdır qalxmamışıq qalxmamışsınız qalxmamışdırlar
past simple qalxmadım qalxmadın qalxmadı qalxmadıq qalxmadınız qalxmadılar
continuous qalxmırdım qalxmırdın qalxmırdı qalxmırdıq qalxmırdınız qalxmırdılar
perfect qalxmamışdım qalxmamışdın qalxmamışdı qalxmamışdıq qalxmamışdınız qalxmamışdılar
future definite qalxmayacağam qalxmayacaqsan qalxmayacaqdır qalxmayacağıq qalxmayacaqsınız qalxmayacaqdırlar
indefinite qalxmaram qalxmarsan qalxmaz qalxmarıq qalxmarsınız qalxmazlar
future-in-the-past definite qalxmayacaqdım qalxmayacaqdın qalxmayacaqdı qalxmayacaqdıq qalxmayacaqdınız qalxmayacaqdılar
indefinite qalxmazdım qalxmazdın qalxmazdı qalxmazdıq qalxmazdınız qalxmazdılar
conditional present qalxmasam qalxmasan qalxmasa qalxmasaq qalxmasanız qalxmasalar
past qalxmasaydım qalxmasaydın qalxmasaydı qalxmasaydıq qalxmasaydınız qalxmasaydılar
subjunctive qalxmayam qalxmayasan qalxmaya qalxmayaq qalxmayasınız qalxmayalar
hortative qalxmayasıyam qalxmayasısan qalxmayasıdır qalxmayasıyıq qalxmayasısınız qalxmayasıdırlar
obligational present qalxmamalıyam qalxmamalısan qalxmamalıdır qalxmamalıyıq qalxmamalısınız qalxmamalıdırlar
past qalxmamalıydım qalxmamalıydın qalxmamalıydı qalxmamalıydıq qalxmamalıydınız qalxmamalıydılar
imperative qalxmayım qalxma qalxmasın qalxmayaq qalxmayın qalxmasınlar

Derived terms

References
  1. Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*Kạl(ɨ)-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.