Zuiderdokken

De Zuiderdokken op het Zuid in Antwerpen waren vroeger een onderdeel van de haven van Antwerpen. Aanvankelijk waren er drie: het kooldok, het schippersdok en het steendok. Vandaag zijn ze gedempt en worden ze als een parking gebruikt.

Geschiedenis

In de 16de eeuw was op de plaats van de Zuiderdokken een citadel voor Spaanse soldaten. Ook het zogeheten 'Zuidkasteel' werd toen gebouwd en zou voor bijna drie eeuwen het uitzicht bepalen. Vanaf 1874 werd gestart met de bouw van de eerste Zuiderdokken.

Hier lagen de binnenschippers rustig, met hun lege of geladen schip in afwachting voor afvaart met een gunstig getijde, naargelang zij noord- of zuidwaarts moesten varen. De noordwestelijk gelegen Zuidersluis lag ongeveer in het midden van het Schippersdok. Naargelang het op- of afgaande getij voeren de houten - en later de ijzeren - binnenvaartschepen in of uit de sluis. Het versassingssysteem werkte toen zoals de Bonapartesluis en de Kattendijksluis. Met kaapstanders, hydraulische water-, stoom- en mankracht, hielpen de sasseniers de scheepvaart. In de invaart naar het dok werd er een opening aangehouden om de vrachtschepen gemakkelijker buiten en binnen te laten, en naar een ligplaats te begeven. Aan de Zuiderdokken werden vooral steenkool, stenen, zand en mosselen verscheept. In de volksmond werd al gauw gesproken van de mosselkaai. De Vlaamse Kaai had een doorlopende kade, terwijl de tegenoverliggende Waalse Kaai verbreed was, naargelang de kaden aan het Steen- en Kooldok. Over de Waalse Kaai liep ook een spoorlijntje dat de dokken met de Scheldekaaien verbond. De schepen lagen aan de ene kant van het dok vier schepen breed, terwijl er aan de andere kant maar twee schepen lagen, met in het midden een passagevaargeul. De houten zeilvrachtschepen toen waren maar 4 tot 4,50 meter breed, net als de 'houten waal'. Later kwamen de ijzeren spitsen van 5,05 meter breedte.

In de loop der jaren werden de Zuiderdokken verouderd en te smal voor grotere en bredere schepen. Men besloot ze te dempen omdat de haven noordwaarts groter, moderner en drukker werd. Het laatste schip voer in 1967 het dok uit en startte men de werken om ze te dempen. Deze waren twee jaar later, in 1969 afgerond.[1]

Gedempte Zuiderdokken

De Gedempte Zuiderdokken vormen een parkeerplaats waar kermissen, circussen en andere grote evenementen kunnen worden gehouden. Tussen 1969 en 2014 was het de vaste plaats van de jaarlijkse Sinksenfoor. In 2013 kwam er een kort geding dat gestart werd door zes bewoners van de gedempte Zuiderdokken. Zij klaagden dat de Sinksenfoor voor te veel geluidsoverlast zou zorgen en eisten dat deze naar een andere locatie werd verplaatst. Ondanks een verbod van de rechter werd overeengekomen dat de kermis in 2013 en 2014 toch kon doorgaan op de vertrouwde locatie. In 2015 verhuisde de Sinksenfoor uiteindelijk naar Spoor Oost.

De pakhuizen bleven meestal overeind en kregen een andere bestemming: woonblokken, ateliers, tavernes, eethuizen, huisbrouwerij 't Pakhuis en garages. De Vlaamse deelregering bracht het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (MUKHA) - onder in een oude graansilo aan de Leuvenstraat, die uitkomt aan de Waalse Kaai en het gedempte Schippersdok en anderzijds aan de Cockerillkaai. Er zijn hier twee grote tentoonstellingen te vinden, op de benedenverdieping en op de eerste etage een aantal kleinere tentoonstellingen, videoinstallaties of filmvertoningen. Op de tweede verdieping bevindt zich een cafetaria tussen twee ruime dakterrassen, waar objecten in de open lucht geëxposeerd worden. Werken, die kunstenaars uit de hele wereld sedert 1978 aan de Stichting Gordon Matta-Clark schonken, vormen een aanvulling op de 44 kunstwerken verworven van Belgische en buitenlandse kunstenaars, typerend voor de jaren 80 - zoals Joachim Bandou, Willem Cole, Luc Deleu, Denmark, Hubert Kiefool, Bertrand Lavier, Manfred Müller, David Nash, Michelangelo Pistoletto, Walter Swennen e.a.

Het Zuiderpershuis aan de Waalse Kaai 14, een hydraulische krachtcentrale voor de aandrijving van kranen en het bedienen van de Zuidersluis en de draaibruggen aan de sluis zelf en van het Steen- en Kooldok, herbergt het toneelgezelschap Internationale Nieuwe Scène. De leden voeren soms hun stukken op in een grote circustent op de Gedempte Zuiderdokken.

Aan de Vlaamse Kaai staat nog de Waterpoort. Oorspronkelijk was dit een stadspoort aan de Schelde, op de Vlasmarkt opgericht in 1624 als ereboog voor koning Filips IV van Spanje. De Coninkxpoort of Porta Regia werd waarschijnlijk ontworpen door Peter Paul Rubens en gekapt door Hans van Mildert.

Dokken in de haven van Antwerpen

Op de Antwerpse rechteroever van de Schelde:

Albertdok · Amerikadok · Asiadok · Bevrijdingsdok · Bonapartedok · Churchilldok · Derde Havendok · Eerste Havendok · Graandok · Hansadok · Houtdok · Industriedok · Kanaaldok · Kattendijkdok · Kempisch dok · Kooldok · Leopolddok · Lobroekdok · Margueriedok · Marshalldok · Noordschippersdok · Petroleumdok · Sasdok · Schippersdok · Schuildok voor Lichters · Siberiadok · Steendok · Straatsburgdok · Suezdok · Tweede Havendok · Verbindingsdok · Vierde Havendok · Vijfde Havendok · Willemdok · Zesde Havendok · Zuiderdokken

Op de Oost-Vlaamse linkeroever van de Schelde:

Deurganckdok · Doeldok · Noordelijk Insteekdok · Saeftinghedok · Verrebroekdok · Vrasenedok · Waaslandkanaal · Zuidelijk Insteekdok

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.