Filips IV van Spanje

Filips IV was 16 toen hij de troon besteeg en zijn vader Filips III opvolgde. Omdat hij zichzelf onbekwaam voelde het beleid te voeren over het grootste en meest complexe rijk ter wereld, liet hij zich bijstaan door de hertog van Olivares, een bekwaam man. Hij hield zich veel bezig met frivoliteiten, het beleid in handen latend van zijn gunstelingen. Dit werkte corruptie in de hand.

Toen de catastrofes elkaar opvolgden in 1643, ter zee in de Slag bij Duins tegen de Nederlanders en in de Slag bij Rocroi tegen de Fransen in de Dertigjarige Oorlog, werd Olivares aan de kant geschoven, maar het grootste onheil was reeds geschied. Filips IV werd gezien als de verantwoordelijke voor het verval van het Spaanse Rijk. Nochtans was hij een energieker koning dan zijn vader, zowel mentaal als fysiek. Het verval dat onmiskenbaar was, kan worden toegeschreven aan een al tientallen jaren aan de gang zijnde proces. In 1646 stierf zijn zoon Baltasar Carlos op 16-jarige leeftijd onverwacht snel, mogelijk vermoord door toedoen van de koninklijke entourage, mogelijk door de ziekte pokken. Dit feit liet de koning verbitterd achter.

Hij was bedroefd over het leed van zijn volk ten gevolge van de voortdurende oorlogen, die hij echter als een absolute 'goddelijke' noodzaak zag, overtuigd als hij was van de missie van zijn dynastie ter verdediging van het katholieke geloof.

Spaanse Nederlanden, gouden soeverein of 'Gouden Leeuw', Doornik 1633 onder Koning Filips IV.
Vz: Gekroonde leeuw met wapen en globe, 1633.
Kz: Gekroond wapenschild van Filips IV, omringd door de keten van het Gulden Vlies.

Portret van Filips IV van Spanje (1605-1665) door Gaspar de Crayer.

Zijn politieke opvattingen had hij geërfd van zijn vader en grootvader. Hij zag het als zijn plicht om het huis Habsburg te steunen en bovenal de Rooms-Katholieke Kerk in haar strijd tegen het protestantisme. Daarom probeerde Filips zijn soevereiniteit over de Nederlanden te herstellen. Hij probeerde ook de gebieden van zijn familie uit te breiden. Rond 1643, toen Spanje bijna overal nederlagen leed, leidde dit tot de verwijdering van de machtige minister Olivares. Een korte periode nam Filips de leiding van de regering van de meest uitgestrekte en slechtst georganiseerde multi-nationale staat van Europa zelf in handen. Maar na enkele tegenslagen zonk hij terug in zijn vroegere indolentie en liet hij gunstelingen opnieuw het eigenlijke werk doen.

Koning Filips IV van Spanje op jonge leeftijd

Hij hield veel van toneel en kunst en financierde het werk van Diego Velázquez.

Filips IV trouwde twee keer.

• Zijn eerste huwelijk was in 1615 met prinses Elisabeth van Frankrijk, dochter van koning Hendrik IV van Frankrijk en Maria de' Medici. Uit dit huwelijk werden acht kinderen geboren, die allen op jonge leeftijd overleden, met uitzondering van de jongste dochter:

1. Maria Margaretha (14 augustus 1621 - 15 augustus 1621)
2. Margaretha Maria Catharina (25 november 1623 - 22 december 1623)
3. Maria Eugenia (21 november 1625 - 21 juli 1627)
4. Isabella Maria Theresia (31 oktober 1627 - 1 november 1627)
5. Balthasar Karel (31 oktober 1629 - 9 maart 1646), was korte tijd kroonprins, was verloofd met aartshertogin Maria Anna van Oostenrijk
6. Frans Ferdinand (12 maart 1634)
7. Maria Anna Antonia (17 januari 1636 - 5 december 1636)
8. Maria Theresia (10 september 1638 - 30 juli 1683), gehuwd met koning Lodewijk XIV van Frankrijk

• Zijn tweede huwelijk sloot hij in 1649 met aartshertogin Maria Anna van Oostenrijk, dochter van keizer Ferdinand III. Ze kregen vijf kinderen, van wie er slechts twee de volwassen leeftijd bereikten:

1. Margaretha Theresia Maria (12 juli 1651 - 12 maart 1673), gehuwd met keizer Leopold I
2. Maria (5 december 1655)
3. Filips Prospero (5 december 1657 - 1 november 1661)
4. Thomas Karel (23 december 1658 - 1659)
5. Karel (6 november 1661 - 1 november 1700), koning van Spanje. Huwde tweemaal, eerst met Marie Louise van Orléans en later met Maria Anna van Palts-Neuburg.

• Lijst van graven en koningen van Sicilië
• koninkrijk Sicilië

Zie de categorie Philip IV of Spain van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.