Zaans

Zaans is een Noord-Hollands Nederlands dialect dat in en om de Zaanstreek wordt gesproken.

Kenmerken

De streektaal is verwant aan het Westfries. Het Zaans kent 9 dialecten. Veel woorden en uitspraken zijn hetzelfde, maar de toon en uitspraak kunnen onderling duidelijk verschillen. Zo is het Oostzaanse Zaans zeer verschillend van toon en uitspraak ten opzichte van het Zaandamse of Westzaanse Zaans.

Het Zaans is vaak te herkennen aan een:

  • een zware "oi" of "eu" in de woorden waar een "ui" in voorkomt, zoals "huis" of "uitkijk". Zo klinken woorden als thuis, schuit, tuin in het zaans als tois, skoit, toin of teus, skeut, teun;
  • "ai"-klank bij woorden waar de "ij" of "ei" in voorkomen. Dijk, rijk en rein worden dan daik, raik en rain;
  • de "sk"-klank waar "sch" wordt geschreven. Schuur, schaatsen, geschreven worden dan skuur, skaatsen, geskreven.
  • opvallende melodie, die vaak als "zangerig" wordt beschreven.
  • een langzamere uitspraak dan de gemiddelde Nederlander, al is de snelheid in de loop der tijd verhoogd door de handel, zodat de handelaren snel klaar waren met hun verkooppraatje.

Huidige verspreiding

Heden ten dage wordt er veel een lichtere variant gesproken. Het sterke dialect wordt het name nog door oud-Zaankanters en Zaankanters die het van huis uit meekrijgen gesproken.

Invloed op het Algemeen Nederlands

Kenmerkende Zaanse woorden zoals "doeg" en "doei" zijn in heel Nederland en Suriname bekend, ook al spreekt men van origine in het Zaanse van "dug".[1]

Woordenboek

Van het Zaans is door Dr. Gerrit Jacob Boekenoogen in het kader van zijn dissertatie een lijvig woordenboek van 1368 pagina's geschreven: De Zaansche volkstaal. Bijdrage tot de kennis van den woordenschat in Noord-Holland (Leiden, 1897). De derde geheel herziene druk is aangevuld en bewerkt door Klaas Woudt, en verscheen in 2004.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.