Xi Jinping

Op 15 november 2012 werd Xi Jinping verkozen tot secretaris-generaal van de Communistische Partij van China en voorzitter van de centrale militaire raad.[1] Op 14 maart 2013 werd hij verkozen tot president van de Volksrepubliek China. Hij heeft het versterken van de positie van de partij tot zijn prioriteit gemaakt.

Zelf presenteert Xi zich als sobere leider, wat hem in verhouding tot zijn voorgangers populair maakt bij veel gewone Chinezen. De toon voor dat imago werd gezet in december 2013, toen de president de lunch gebruikte in een goedkoop restaurantje in Peking. Xi stond zelf in de rij, rekende een eenvoudige maaltijd af en at tussen de andere gasten; iets wat Chinezen niet van hun leiders gewend zijn.[2] Tegelijkertijd is er veel meer dan bij zijn twee voorgangers Jiang en Hu sprake van persoonsverheerlijking van Xi. Hij werd daarbij soms 'Xi Dada' ('Ome Xi') genoemd, hoewel deze naam later uit de gratie raakte.[3][4]

Intern richt Xi zich op het bestrijden van formalisme, bureaucratie, hedonisme en verkwisting. Ook de strijd tegen corruptie maakt daar deel van uit. Er werd een anticorruptiecampagne ingeluid, waarbij ook gebruik wordt gemaakt van shuanggui, een procedure gericht tegen corruptie binnen de partij waarbij partijleden hun misstappen dienen toe te geven. Vele duizenden partijfunctionarissen werden geïnterneerd, en zonder enige wettelijke bescherming of bijstand lange tijd verhoord en mishandeld. De mishandelingen zijn soms zo ernstig dat de ondervraagde eraan overlijdt.[5] Na de aldus afgedwongen bekentenissen volgen veroordelingen tot lange gevangenisstraffen. Ook hooggeplaatste partijfunctionarissen werden niet ontzien. Zo werd Zhou Yongkang, voormalig minister en politbureaulid, in 2015 veroordeeld wegens corruptie, als resultaat van een shuanggui-onderzoek.[6] Omdat de corruptie in de communistische partij wijd verbreid was en tot veel ergernis bij de bevolking leidde, vergrootte de campagne de populariteit van Xi onder de bevolking.

Extern probeert de partij onder leiding van Xi zijn ideologische greep op de Chinese samenleving te vergroten, onder meer door activisten, advocaten en journalisten die zich niet aan de partijlijn conformeren aan te pakken. Ook de controle op het internet door de Chinese overheid, onder meer door internetcensuur, is onder Xi steeds verder toegenomen.[7] Daarnaast wordt de druk op het christendom en de islam in China steeds hoger onder het beleid van Xi.

Op 1 augustus 2017, bij het 90 jarig bestaan van het Volksbevrijdingsleger, zei hij:[8]

Het 13e Chinese Volkscongres schrapte in maart 2018 de bepaling dat iemand slechts twee termijnen president mag zijn. Daardoor is het voor Xi mogelijk geworden om na 2023, als zijn tweede termijn afloopt, aan te blijven als president. Het besluit wordt over het algemeen gezien als een teken van de macht van Xi, die wel wordt beschouwd als de machtigste leider van China sinds Mao Zedong.[9]

Op 2 januari 2019 hield Xi een toespraak omdat 40 jaar eerder, op 1 januari 1979, China besloot te stoppen met het beschieten van een aantal Taiwanese eilanden, de Matsu-archipel en Kinmen, voor de Chinese kust. Xi zei een vreedzame hereniging met Taiwan te willen, maar sloot geweld niet uit.[10] Hij zei dat Taiwan weer bij China "moet en zal" horen.[10] Xi benadrukte dat hij buitenlandse bemoeienissen rond Taiwan niet tolereert, omdat het een binnenlandse aangelegenheid betreft.[10] Xi's uitspraken waren dreigender dan normaal. De Taiwanese president Tsai Ing-wen zei in een reactie dat Taiwan geen onderdeel zal worden van één groot China.[11] In 2016 verbrak China alle officiële banden met Taiwan nadat Tsai Ing-wen van de Democratische Progressieve Partij (DPP) werd verkozen als president.[11]

Xi trouwde met Ke Lingling, de dochter van Ke Hua, een ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk in de vroege jaren 1980. Ze scheidden binnen een paar jaar. Van de twee werd gezegd dat ze "bijna elke dag" vochten en na de scheiding verhuisde Ke naar Engeland.

Xi hertrouwde met de prominente Chinese zangeres Peng Liyuan in 1987. Peng Liyuan, een begrip in China, was beter bekend bij het publiek dan Xi tot zijn politieke opmars. Het echtpaar leefde vaak uit elkaar, grotendeels als gevolg van hun gescheiden beroepsleven. Xi en Peng hebben een dochter genaamd Xi Mingze, die in het voorjaar van 2015 afstudeerde aan de Harvard-universiteit. Op Harvard gebruikte ze een pseudoniem en studeerde psychologie en Engels. Xi's familie heeft een huis in Jade Lenteheuvel, een tuin en woonwijk in het noordwesten van Peking, beheerd door de centrale militaire commissie.

Peng beschreef Xi als hardwerkend en nuchter: "Als hij thuiskomt, heb ik nog nooit het gevoel gehad dat er een leider in huis is. In mijn ogen is hij gewoon mijn man." Peng heeft een meer zichtbare rol gespeeld als China's "first lady" vergeleken met haar voorgangers; zo organiseerde ze de ontmoeting met de Amerikaanse First Lady Michelle Obama tijdens haar spraakmakende bezoek aan China in maart 2014. Xi werd in 2011 in The Washington Post beschreven door degenen die hem kennen als "pragmatisch, serieus, voorzichtig, hardwerkend, nuchter en low-key". Hij werd beschreven als een goede hand in het oplossen van problemen en "schijnbaar ongeïnteresseerd in de attributen van een hoge functie". Hij staat bekend als fan van Amerikaanse films zoals Saving Private Ryan, The Departed en The Godfather. Hij prees ook de onafhankelijke filmmaker Jia Zhangke.

In juni 2012 meldde Bloomberg dat leden van de uitgebreide familie van Xi aanzienlijke zakelijke belangen hebben, hoewel er geen bewijs was dat hij had geïntervenieerd om hen te helpen. De Bloomberg-website werd geblokkeerd op het vasteland van China als reactie op het artikel. Sinds Xi een anticorruptiecampagne startte, meldde The New York Times dat leden van zijn familie hun bedrijfs- en vastgoedinvesteringen in 2012 verkochten.

Familieleden van hooggeplaatste Chinese functionarissen, waaronder zeven huidige en voormalige leiders van het Politbureau van de Communistische Partij van China, zijn genoemd in de Panama Papers, waaronder Deng Jiagui, schoonbroer van Xi. Deng had twee brievenbusfirma's op de Britse Maagdeneilanden, terwijl Xi lid was van het Staande Comité van het Politbureau, maar deze waren verdwenen tegen de tijd dat Xi in november 2012 de algemene secretaris van de Communistische Partij werd.