Wilhelminaberg

De steenberg is ontstaan uit het restgesteente van de Staatsmijn Wilhelmina, die daar van 1906 tot 1969 gevestigd was. De heuvel was de grootste mijnsteenberg van Nederland met een grondoppervlak van circa 33 hectare, en een massa van ca. 36 miljoen ton. Het hoogste punt ervan lag in 1974 op ongeveer 96 meter. De berg zou na de mijnsluiting afgegraven worden, maar uit berekening bleek dat te langdurig en kostbaar.

De toenmalige staatssecretaris Jan Schaefer gaf het gebied, in de herstructureringsoperatie van zwart naar groen, een recreatieve functie: recreatiegebied Strijthagen (vernoemd naar de Strijthagerbeek en Kasteel Strijthagen). De steenberg werd plaatselijk 20 m verlaagd en beplant, waarbij het vrijgekomen materiaal benut werd om de hellingen minder steil te maken. De steenberg is onderdeel geworden van het toeristisch-recreatief gebied Park Gravenrode. Voor de komst van Snowworld binnen het recreatiegebied moest de Wilhelminaberg seismisch onderzocht worden naar holtes, en de toestand van het enkele honderden meters lange gangenstelsel van de leermijn, dat aangelegd was door leerlingen van de Ondergrondse Vakschool (OVS).

Op de westhelling van de Wilhelminaberg werd in 1979 een borstelbaan aangelegd om op te skiën. De baan werd ontwikkeld door DSM en Hogeschool Zuyd. Het initiatief was van de voormalige Oostenrijkse topskiër Sigi Moser. In het jaar 2000 kwam er een nieuw complex: de 387 m lange overdekte skipiste SnowWorld, een niet-natuurlijke skipiste met echte sneeuw. Voornamelijk in de zomer zijn hier nationale teams uit talrijke landen aanwezig om te trainen voor het nieuwe seizoen.

De steenberg Wilhelmina maakt deel uit van Park Gravenrode. Dit is het buitengebied tussen Landgraaf en Kerkrade. In het gebied zijn meerdere grootschalige recreatieve ondernemingen gesitueerd zoals SnowWorld, Megaland, GaiaZOO en Wereldtuinen Mondo Verde. In opdracht van de gemeente Landgraaf is in 2006 een plan opgesteld voor de herinrichting van de steenberg als landmark in Park Gravenrode.

In de zichtlijn van de rotonde aan de Hofstraat naar de top van de Wilhelminaberg is een monumentale betonnen trap gebouwd. Doordat de omgeving van de trap is vrijgemaakt van begroeiing ziet de trapbeklimmer de inspanning beloond met een steeds wijder wordend uitzicht over de nabije en verre omgeving. De inspanning die het vergt de berg te beklimmen kan mogelijk enig besef doen ontstaan over de hoeveelheid werk die de koempels hebben moeten verzetten om bij het steenkoolwinnen zo’n omvangrijke afvalberg achter te laten.

Het begin van de trap wordt gevormd door een industrieel ogende brug over een waterpartij. In de stalen liggers wordt met de jaartallen 1906–1969 verwezen naar de tijdsperiode waarin Staatsmijn Wilhelmina in bedrijf was.

De 248 meter lange, en 508 treden tellende trap bestaat uit 22 delen met daartussenin telkens een plateautje. Bovenaan bevindt zich een uitzichtplatform. Om het optische effect te versterken zijn de trapdelen onderaan breed en bestaan uit 20 traptreden. Naar boven toe worden ze steeds smaller en tellen 24 treden. Het begin van de trap ligt 130 meter boven zeeniveau, de trap eindigt op een hoogte van 225 meter boven NAP, een hoogteverschil van 95 meter.

Op de top van de berg is een uitzicht van bijna 360 graden over de regio, de enige belemmering is de hal van SnowWorld. In het verleden was er een plan om een toren van 110 meter op de berg te bouwen. Dit, en een project voor een roterend restaurant, is van de baan. Begin 2017 werd het plan gepresenteerd om op de Wilhelminaberg een uitkijkplatform te bouwen in de vorm van een oloïde, een bepaalde geometrische vorm. Het 38 meter hoge object is in het verlengde van de trap geprojecteerd en zal eveneens via trappen toegankelijk zijn.

In de directe omgeving van de Wilhelminaberg zijn in de loop der jaren verschillende monumenten ter nagedachtenis aan het mijnverleden gerealiseerd.

In 1982 werd op een uitloper van de steenberg, bij de rotonde aan de Hofstraat, een monument geplaatst in de vorm van een schachtwiel, omgeven door schuin op hun kant geplaatste vierkante frames, die een omgevallen schachtbok suggereren.

In 2002 werd het voormalige lijkenhuisje van de Staatsmijn Wilhelmina, gelegen aan de zuidkant van Wilhelminaberg, officieel in gebruik genomen als herdenkingskapel voor de mijnwerkers in Limburg die door een ongeval in de mijn zijn omgekomen.

In 2010 werd de ingang hersteld van de voormalige leermijn, gelegen in de zuidflank van de Wilhelminaberg. Daarbij werd onder andere een stuk carboonstenen muur aangebracht, en is voor de ingang een persluchtlocomotief geplaatst.

Op de flanken van de steenberg zijn diverse wandel-, fiets- en ruiterpaden aangelegd. Zo is er een route over de berg voor mountainbikers, aangelegd door Mountainbikeclub Discovery uit Landgraaf. De afdaling aan de 'achterkant' van de steenberg zou tot de mooiste (maar ook gevaarlijkste) van Nederland behoren.

• 
  Aanleg van de trap
• 
  De trap tijdens een hevige regenbui
• 
  Zicht op de Wilhelminaberg vanaf de Hofstraat
• 
  Monument met schachtwiel

Panoramafoto vanaf de Wilhelminaberg

Zie de categorie Wilhelminaberg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.