Wijboschbroek

Het Wijboschbroek is ontstaan als ontginning van een oorspronkelijk broeklandschap ten oosten van het gehucht Wijbosch. Deze lemige bodem vormde een overloopgebied van het beekdal van de Aa. Dwars door het Wijboschbroek stroomt de Biezenloop, een zijtak van de Aa. Het Wijboschbroek behoorde tot in de achttiende eeuw tot de gemeentegronden van Wijbosch en Schijndel. Inwoners van deze dorpen mochten het gebied gebruiken om het vee te laten grazen. Het noordwestelijke deel van het lemige broekland was al in de achttiende eeuw beplant met bos, maar het grootste deel van het Wijboschbroek bestond uit een open drassig broekland dat naadloos aansloot op het Veghels Broek (De Dubbelen en Grootdonk te Veghel. Rond 1750 werden delen van het broeklandschap op grote schaal rationeel verkaveld en aangeplant met populieren. Als ontginningsas werd daarbij gebruikgemaakt van de Veghelsedijk, de oude verbindingsweg tussen Schijndel-Wijbosch en Veghel. Het resultaat van deze ontginningen was het kenmerkende Meierijse populierenlandschap dat zich hier grofweg uitstrekte in de driehoek Dinther, Veghel en Schijndel. Het Wijboschbroek vormt het middelpunt van dit populierenlandschap. Door de aanleg van sloten werd het gebied gedeeltelijk ontwaterd en omgezet in weiland. Van 1850-1900 begon de systematische bebossing, waartoe rabatten werden aangelegd. De boomgroei bestond wederom uit populieren met daaronder hakhout, bestaande uit wilgen en elzen. In de 20e eeuw werd dit bostype vervangen door opgaand bos. Vanaf 1954 werd er ook veel naaldhout aangeplant. De verlaging van de grondwaterstand in de twintigste eeuw, had een grote invloed op de vegetatie in het gebied. Door de verstedelijking van de regio, waaronder uitbreiding van Wijbosch, Veghel en de aanleg van de Rijksweg A50 is het landschapsbeeld aangetast. Het aangrenzende populierenlandschap rond Kilsdonk en De Dubbelen is verdwenen, waardoor het behoud van het Wijboschbroek nog belangrijker is geworden. Het landschap kent dan ook een hoge cultuurhistorische waardering. In 1944 zijn vanuit het Wijboschbroek door de Duitsers aanvallen uitgevoerd op Veghel en tevergeefs op Schijndel. Hier is verder weinig over bekend. Wel zijn hier sporen van terug te vinden in het Wijboschbroek zelf.

Vanwege de lemige bodem en hoge waterstand, waardoor ook kalkrijke kwel ontstaat, heeft zich hier een unieke flora kunnen ontwikkelen. Het voorjaarsaspect van bosanemoon en slanke sleutelbloem is overweldigend. Het natuurgebied laat een gevarieerd landschap zien. Broekbossen van elzen en vogelkers, boomweiden, lanen met populieren, griend, eikenbossen en op de hogere delen naaldbossen. Naast de reeds genoemde plantensoorten vindt men hier zeldzaamheden als Eenbes, Grote keverorchis, Boskortsteel, Gulden boterbloem, Zwartblauwe rapunzel, Knikkend nagelkruid en Kale vrouwenmantel. Van de vogels kunnen worden genoemd: Havik, Sperwer, Bosuil, Houtsnip, Boomklever, Wielewaal, Zwarte specht, Kleine bonte specht, Fluiter, Nachtegaal, Geelgors, Sprinkhaanzanger en Bosrietzanger. Amfibieën zijn Kamsalamander en Heikikker. In het voorjaar komen er veel muggen voor.

In het bos zijn wandelingen uitgezet, o.a. startend bij Schaapskooi Schijndel

Naar het zuiden toe gaat het gebied over in De Smaldonken en de kom van Wijbosch, terwijl het in het noorden wordt begrensd door de Zuid-Willemsvaart.

De graslanden worden extensief beheerd en de lanen worden door de schaapskudde van Schaapskooi Schijndel open gehouden.