Wapen van Hoorn (Noord-Holland)

Het eigenlijke wapen, het schild, toont een (muziek)hoorn aan een strik. Volgens een volksverhaal is het de hoorn van een stier die uit Monnickendam was weggevlucht en de hoorn verloor bij het inbeuken van een stadspoort in Hoorn. Bij het zien van de hoorn besloot de schout dat die in het wapen van de stad, die nog geen wapen had, moest komen.[2] De hoorn maakt het wapen tot een sprekend wapen.[3]

De hoorn zelf heeft altijd op het wapen gestaan, maar in de loop der tijd zijn er verschillende schildhouders geweest, in de 15e eeuw zijn zowel Maria, met kindeke Jezus, als Johannes de Doper (schutspatroon van de stad) drager geweest bij verschillende officiële stukken. Normale stukken hadden Maria op een gotische troon met daaronder het stadswapen. De geheimzegel van de stad toonde Johannes de Doper met het wapen aan zijn voeten.[4]

In 1538 werd voor het eerst het stadswapen getoond met twee eenhoorns in plaats van Maria. Dit wapen werd eveneens in een gevelsteen van de Oosterpoort geplaatst. Het was eigenlijk het wapen van Jan van Egmond, bisschop van Utrecht, Sierksma meldt dat het om Joris van Egmond zou gaan.[3] Naar aanleiding van de reformatie werd Maria ook in de stadszegels vervangen door een – ditmaal enkele - eenhoorn. Vanwege de christelijke symboliek werd dit als een toepasselijke vervanging gezien.

Tijdens de Franse overheersing werd het wapen veranderd naar Frans model. Er kwam een adelaar op te staan. Met de komst van de Bataafse Republiek werd het wapen van voor de Franse overheersing hersteld. Om het officieel te maken werd het ook aangevraagd bij de Hoge Raad van Adel. Het wapen is bevestigd op 26 juni 1816.

De beschrijving van het wapen van Hoorn luidt als volgt: "Van zilver, beladen met een hoorn van keel (rood), geringd met goud, geband met lazuur (blauw), met gouden kwasten, het schild van achteren vastgehouden door een zittende Eenhoorn van keel (rood), gehoornd, gemaand, gebaard, gevlokt en gestaart van goud."

Wapen van de gemeente Hoorn op een gemeentevoertuig

De eenhoorn met schild en hoorn komt men niet alleen tegen in de stad of huidige gemeente Hoorn. In de regio West-Friesland staan een aantal banpalen met daarop deze eenhoorn. De hoorn wijst dan naar de stad Hoorn toe. Een van deze banpalen, in het dorp Schardam, stamt uit 1761. In 2007 werden er grote eenhoorns beschilderd door verschillende kunstenaars om 650 jaar stadsrechten te vieren. Deze eenhoorns werden later geveild.

• Het enige andere Nederlandse wapen met een eenhoorn dat nog in gebruik is, is dat van Menaldumadeel. In het wapen van Menaldumadeel ligt de eenhoorn op het schild zelf en fungeert hij dus niet als schildhouder
• Ook De Mijl voerde een wapen met een - steigerende zwarte - eenhoorn erop
• Van de NS-locomotieven van de 1300-serie heeft locomtief 1314 het wapen van Hoorn op de zijkanten staan
• Het volksverhaal over de Wapenstier, kan ook gebruikt worden voor de wapens van: Monnickendam, Edam, Middelie en Oosthuizen.

• 
  Wapen met fantasieschild, zoals te zien op de Waag
• 
  Heraldisch correct wapen, een ongevleugelde schildhouder hoort namelijk op een ondergrond te staan.
• 
  Banpaal in Schardam
• 
  Gevelsteen van de Oude Oosterpoort met twee eenhoorns.
• 
  Gevelsteen in de Doelen, eveneens met twee eenhoorns.
• 
  Het wapen van De Mijl
• 
  Het wapen van Menaldumadeel
• 
  Het wapen van het Dijkgraafschap Drechterland
• 
  Het wapen van Nieuwenhoorn
• 
  Het wapen van Oudenhoorn
• 
  Het wapen van Uithoorn