Toxoplasma gondii

Toxoplasma gondii is bij mensen een van de meest voorkomend parasieten in de ontwikkelde landen;[2][3] serologische studies schatten dat 30–50% van de wereldbevolking blootgesteld is aan en besmet met Toxoplasma gondii, ofschoon de besmettingsgraad duidelijk per land verschilt.[4][5] Zo blijkt bijvoorbeeld de hoogste besmettingsgraad in Frankrijk voor te komen, namelijk 84%.[6] Gewoonlijk treden bij besmetting alleen maar gedurende de eerste paar weken milde, griepachtige verschijnselen op.[4][7][8] Deze besmetting wordt de latente periode genoemd en is onlangs in verband gebracht met tal van subtiele negatieve of pathologische gedragsveranderingen bij mensen, [4][9][10]. Bij kinderen, Hiv/AIDS-patienten en anderen met een verzwakte immuniteit kan besmetting serieuze gevolgen en soms een dodelijk afloop hebben.[7][8]

Levenscyclus

Levenscyclus

Deze vindt uitsluitend plaats in de kat of katachtige (= eindgastheer). De kat wordt besmet door het inslikken van infectieuze oöcysten of weefselcysten van prooidieren. Een oöcyst bestaat uit twee sporocysten met elk vier sporozoïten. Uit zowel sporozoïten als bradyzoïeten kunnen via schizogonie merozoïten ontstaan. Het merozoietstadium is het enige stadium dat in staat is tot seksuele reproductie. Hieruit ontstaan de gametocyten, de micro- en macrogameten. In de epitheelcellen van de dunne darm ontstaan uit de gametocyten weer oöcysten, die via de kattenfeces in het milieu terechtkomen. De kat is de eindgastheer en produceert gedurende hooguit 2 weken oöcysten. De oöcysten zijn pas infectieus na een rijpingsfase (sporulatie); deze duurt in een gematigd klimaat zoals in Nederland zo'n 2 tot 3 dagen. De oöcysten zijn erg resistent en kunnen meer dan een jaar infectieus blijven onder warme en vochtige omstandigheden. Infecties bij katachtigen zijn meestal symptoomloos, hoewel ook symptomatische infecties zijn beschreven.

Deze kan in elk type cel van de tussengastheer plaatsvinden (de mens, maar ook een grote variëteit aan dieren), behalve in de rode bloedcellen. Het actieve stadium van de parasiet is de tachyzoïet. Deze komt na het inslikken vrij uit de oöcyste of uit de weefselcyste, dringt de gastheercel binnen en deelt intracellulair. Het delingsproces gaat door tot de gastheercel barst. De vrijgekomen tachyzoïeten dringen direct weer nieuwe cellen binnen en beginnen opnieuw met delen. Door een nog niet geheel begrepen mechanisme ontstaat na enige tijd een omslag in dit proces en ontstaan weefselcysten. Deze bevatten bradyzoïeten, dat wil zeggen een veel trager stadium van de parasiet met een zeer laag stofwisselingsniveau en slechts weinig deling. De bradyzoïet bevindt zich in de intracellulaire weefselcyst met een diameter van ongeveer 100 μm en bevat enkele duizenden parasieten. De weefselcysten variëren in grootte (tot 200 μm) en bevatten wisselende aantallen parasieten, variërend van enkele tot 3000 bradyzoïeten.

Bij de mens vindt alleen de aseksuele cyclus plaats. 1 tot 2 weken na infectie komt de vorming van weefselcysten (met daarin bradyzoïeten) tot stand. De cysten kunnen zich in elk weefsel bevinden en handhaven, maar de organen die het meest worden aangedaan zijn hersenen, netvlies (ogen), spierweefsel en de hartspier. Deze weefselcysten zijn vrijwel rond en veroorzaken geen ontstekingsreactie in de omliggende weefsels. Het aantal en de lokalisatie van de weefselcysten kan variëren, evenals de schade die ze teweeg kunnen brengen.

• 
  Diagram
• 
  Oöcyst
• 
  Oöcyst met sporozoïten
• 
  Oöcyst met sporozoïten
• 
  Merozoït
• 
  Gametocyt
• 
  Sporocyst
• 
  Tachyzoïten
• 
  Twee tachyzoïten omgeven door een membraan
• 
  Bradyzoït

Het genoom is 60-80 Mbp groot en bestaat uit 11-14 chromosomen.[11][12] Er zijn 7800-10.000 voor eiwit coderende genen.[11]De database, ToxoDB, geeft genomische informatie over Toxoplasma.[13][14][15]

• J. P. Dubey, D. S. Lindsay and C. A. Speer. Structures of Toxoplasma gondii Tachyzoites, Bradyzoites, and Sporozoites and Biology and Development of Tissue Cysts. Journal List Clin Microbiol Revv.11(2); 1998 Apr, PMC106833 met veel afbeeldingen