Théodore-Joseph Canneel

Théodore Canneel stamt af van een oud geslacht uit Brugge. De familienaam Canneel wordt in Brugge voor het eerst vermeld in het poortersboek van 1397 ('Jan Caneele afkomstig uit Gent'). Vanaf 1484 waren Theodore's voorouders vishandelaren in Brugge, een beroep dat tot aan de Franse Revolutie (1789) overging van vader op zoon. Op het wapenschild Canneel prijkt trouwens een vis. Op die manier werd zijn grootvader, Franciscus Canneel (1739-1822), in 1754 nog beëdigd als vishandelaar, de laatste in deze erfreeks. Theodore's vader Joseph Canneel (1783-1854) was meesterknecht in de drukkerij van De Busscher. Deze drukkerij was oorspronkelijk gevestigd te Brugge, maar in 1815, bij de val van het Franse Keizerrijk, werden de gebouwen geplunderd. Als gevolg hiervan werd de drukkerij nog hetzelfde jaar naar Gent verplaatst, en vader Joseph Canneel verhuisde mee. Op die manier zat de familie na meer dan 5 eeuwen opnieuw in Gent, en Théodore werd geboren als Gentenaar.

Een naam- en tijdgenoot van Théodore was de kunstschilder en lithograaf Josephus-Gislenus Canneel, die in 1856 Brugge verliet voor Brussel en Antwerpen. Théodore en Josephus zijn verwant in de tiende graad, zie genealogie en wapen (volgens Rietstap) van de familie hierna.

• 
  Stamboom van Théodore Canneel in relatie met Josephus-Gislenus Canneel
• 
  Wapen familie Canneel Brugge-Gent volgens Rietstap

Théodore begon in 1830 op 13-jarige leeftijd als lithograaf in de drukkerij waar ook zijn vader werkte. Daarna werd hij medewerker in het atelier van de kunstschilder Pieter Van Hanselaere. Van 1838 tot 1841 combineerde hij zijn werk met een opleiding aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. Daar werd hij in 1843 leraar. Van 1848 tot 1850 ondernam hij een studiereis naar Rome. Bij zijn terugkeer in 1850 werd hij gevierd, en benoemd tot directeur van de Gentse Academie. In 1869 werd hij Inspecteur van de Tekenscholen en de Academies van België. Voor zijn verdiensten werd hij benoemd tot officier in de Leopoldsorde, de hoogste Belgische onderscheiding.

Veel bekende kunstschilders zijn bij hem in de leer geweest: Jean Delvin, Valère De Saedeleer, Jozef Horenbant, Victor Lagye, Gustaaf Vanaise, Louis Tytgadt, Emile Thysebaert, Théo van Rysselberghe, Rodolphe Wytsman, Constant Montald, Vital Sterck, Théophile Lybaert e.a..

Théodore had één zoon en vier kleinzonen die zijn aanleg voor de kunst verdergezet hebben.

Kinderen:

• Emilie-Berthe Canneel (Gent 26 februari 1852 - Bottelare 6 mei 1946, 94 jaar)
• Jules-Marie (sr) Canneel (Gent 29 j nuari 1857 - Elsene 7 februari 1940, 83 jaar) werd ingenieur-architect, maar ook kunstschilder en tekenaar
• Elise Canneel (Gent 8 augustus 1868 - Gent 24 december 1937, 69 jaar).

Kleinkinderen (kinderen van de zoon Jules-Marie sr):

• Jules-Marie (jr) Canneel (Brussel 21 april 1881 - Brussel 24 september 1953) was kunstschilder, tekenaar, aquarellist, karikaturist en auteur
• Eugène-Théodore-Emile Canneel (Brussel 18 augustus 1882 - Schaarbeek 21 juli 1966) was beeldhouwer
• Léon-Jean-Joseph Canneel (Brussel 16 september 1885 - St-Joost-ten-Node 14 april 1887)
• Georges-Gustave-Clément Canneel (St-Joost-ten-Node 8 juni 1887 - Antwerpen 8 december 1954)
• Marthe-Wilhelmine-Eugénie Canneel (St-Joost-ten-Node 12 juni 1888 - Linkebeek 7 februari 1957)
• Jean-Emile-Albert Canneel (Brussel 11 oktober 1889 - Sint-Gillis 1 september 1963) was beeldhouwer en aquarellist
• Bertha-Alice-Ernestine Canneel (Sint-Joost-ten-Node 17 augustus 1891 - Ukkel 14 januari 1984)
• Marcel-René-Marie Canneel (Sint-Joost-ten-Node 30 januari 1894 - Brussel 6 januari 1953) was kunstschilder.

Keizer Karel met zijn minnares Johanna van der Gheynst en hun dochter Margaretha van Parma

Théodore Canneel legde zich toe op historische en religieuze composities, en op portretten. Het MSK in Gent bezit meerdere werken van Theodore Canneel. Zeer bekend is zijn schilderij Keizer Karel met zijn minnares Johanna van der Gheynst bij de wieg van hun dochter Margaretha van Parma, uit 1844.

Vanaf 1857 tot 1863 werkte hij aan de muurschilderingen in de Heilige Kerstkerk (Sint-Salvatorskerk) te Gent. Daarna van 1863 tot aan zijn overlijden in 1892 realiseerde hij de monumentale muurschilderingen in de St-Annakerk te Gent. Canneel deed intussen ook de versiering van de Kerk van Burst (Erpe-Mere) die afgewerkt was in 1874.

Bij zijn dood was het werk in de Sint-Annakerk niet volledig afgewerkt. Zijn leerling Théophile Lybaert kreeg de opdracht om de muurschilderingen te voltooien.

Het Groeningemuseum van Brugge bezit (in de reserve) een werk van hem: De Bedelaar. Hij maakte ook het ontwerp voor het grafmonument van Jan Frans Willems.

• Biographie Nationale, tome XXX, 1958-1959, p. 260-262
• Annuaire de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, 1894, blz 301
• Registers burgerlijke stand en bevolkingsregisters Brugge en Gent (rijksarchief)
• Geneanet
• J.B. Rietstap; Armorial Général, contenant la description des armoiries des familles nobles et patriciennes de l'Europe; Heraldry Today, London, 1965 (orig. uit 1861).
• Jubelfeest van Joseph Canneel nu vijftig; De Busscher & zonen, Gent 1850
• Jaak A. Rau; Joseph Canneel, lithograaf en kunstschilder in het 19de-eeuwse Brugge; Brugs Ommeland (tijdschrift), december 2000.
• Paul Lanssens; Geschiedenis van de Lanssens, Lansens, Lanssen, Lansen, Lamsens 1460-2003; St-Michielslaan 90 Brugge, 2003.
• André Vanhoutryve; De vishandel en het visambacht te Brugge; HK Maurits Van Coppenolle Brugge, 1975
• www.standbeelden.be/kunstenaars/eugènecanneel
• www.nobel.be/NL/ART/4529
• www.lanssens.be/joseph_canneel

Zie de categorie Théodore-Joseph Canneel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.