Stemloze velaire fricatief

De stemloze velaire fricatief is een medeklinker die in het Internationaal Fonetisch Alfabet en X-SAMPA aangeduid wordt met [x] en in het Nederlands als <ch> geschreven wordt.

Kenmerken
  • De wijze van articulatie is fricatief, wat wil zeggen dat de klank geproduceerd wordt door hinder die de luchtstroom ondervindt op de plaats van articulatie, waardoor turbulentie ontstaat.
  • De plaats van articulatie is velair, wat wil zeggen dat de klank uitgesproken wordt met het achterste gedeelte van de tong (het dorsum) tegen het zachte verhemelte (het velum).
  • Het type articulatie is stemloos, wat wil zeggen dat de stembanden niet meetrillen bij het articuleren van de klank.
  • Het is een orale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht door de mond naar buiten stroomt.
  • Het is een centrale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht over het midden van de tong stroomt, in plaats van langs de zijkanten.
  • Het luchtstroommechanisme is pulmonisch-egressief, wat wil zeggen dat lucht uit de longen gestuwd wordt, in plaats van uit de glottis of de mond.

Voorkomen
TaalWoordIPABetekenisOpmerkingen
Afrikaansgoed[[xuˑt]]?'goed'
AleutAtkan-dialectalax[[ɑlɑx]]?'twee'
Angorhombo[[xombo]]?'wandelen'
Arabischخضرة[[xadˤra]]?'groen (v)'
Assameesঅসমীয়া[[ɔxɔmija]]?'Assamees'
Avarischчехь[[tʃex]]?'buik'
Azerbeidzjaansxoş[[xoʃ]]?'aangenaam'
Bulgaarsтихом[[tixɔm]]?'stil'
DuitsKuchen[[kuːxən]]?'koek'
EngelsSchots Engelsloch[[lɔx]]?'meer'
Esperantomonaĥo[[monaxo]]?'monnik'
Eyakduxł[[tʊxɬ]]?'vallen'
Finstuhka[[tuxk̪ɑ]]?'as'
Georgischჯოხი[[ˈdʒɔxi]]?'stok'
Grieksχαρά[[xaˈra]]?'vreugde'
Hebreeuwsאוכל[?]?'eet'
Hongaarsméhhel[[meːxːɛl]]?'met een bij'Sommige dialecten.
Iersdeoch[[dʲɔ̝̈x]]?'drink'
Koptischϧⲉⲗⲗⲟ[[xello]]?'oudere'
KroatischHrvatski[[xrʋatski]]?'Kroatisch'
Mandarijn河/|hé[[xɤ]]?'rivier'
Nederlandsacht[[ɑxt]]?'acht'
Poolshak[[xak]]?'haak'Ook geschreven als <ch>.
PortugeesBraziliaansrabo[[ˈxabu]]?'staart'
Russischхвост[[xvost] ]?'staart'
Schots-Gaelischloch[[lɔx]]?'meer'
Servischхраст /hrast[[xrast]]?'eik'
Somalikhad[[xad]]?'inkt'
Spaansojo[[ˈo̞xo̞]]?'oog'
Tsjechischchlap[[xlap]]?'kerel'
Xhosarhoxisa[[xɔkǁiːsa]]?'annuleren'
Vietnameeskhác[[xɐːk̚˧˥]]?'anders'
Yaghanxan[[xan]]?'hier'
IPA-medeklinkers
Pulmonische medeklinkers Bilabiaal Lab.-den. Den. Alv. Postalv. Retro. Pala. Velaar Uvulaar Faryn. Epiglottaal Glottaal Niet-pulmonische medeklinkers en andere symbolen
Nasalen m ɱ n̪ n ɳ ɲ ŋ ɴ Kliks  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ
Plosieven p b p̪ b̪ t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ Impl.  ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ
Fricatieven  ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ Eject.  pʼ tʼ kʼ qʼ sʼ
Approximanten  ʋ ɹ ɻ j ɰ Affr.  p̪͡f t͡s d͡z t͡ʃ d͡ʒ t͡ɕ d͡ʑ t͡ʂ d͡ʐ t͡ɬ d͡ɮ
Trils ʙ r ɽ͡r ʀ ᴙ Andere laterale medeklinkers  ɺ ɫ
Taps en flaps ⱱ̟ ⱱ ɾ ɽ ɢ̆ ʡ̆ Dubbel geart. fricatieven  ɕ ʑ ɧ
Lat. fricatieven ɬ ɮ ꞎ ʎ̝̊ ʟ̝̊ Dubbel geart. approximanten  ʍ w ɥ
Lat. approx. l ɭ ʎ ʟ Dubbel geart. plosief  k͡p ɡ͡b ŋ͡m

Deze pagina bevat fonetische informatie in het IPA, die in sommige browsers mogelijk niet correct wordt weergegeven.
Waar symbolen in paren voorkomen, vertegenwoordigt het rechter teken een stemhebbende medeklinker. Gearceerde gebieden bevatten medeklinkers die worden beschouwd als onuitspreekbaar.
Zie ook: IPA, Klinkers

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.