Stakenberg

De oudst bekende beschrijving van de Stakenberg dateert uit 1730 in een beschrijving van mr. Johan Schrassert, raad en secretaris van Harderwijk.[1] Uit die beschrijving blijkt dat op de Stakenberg een kleine heuvel was opgeworpen waarop een grenspaal stond. Deze grenspaal vormde een afbakening tussen de velden van Hierden, Elspeet en Hulshorst. Er resteren nog drie van deze grenspalen in het gebied.[2]

Op de Stakenbergerheide bevinden zich enkele archeologisch interessante vindplaatsen, waaronder grafheuvels en oude karrewegen.

Lange tijd is de Stakenbergerheide in gebruik geweest als oefenterrein door de Koninklijke Landmacht. Al in 1911 was er sprake van militaire oefeningen, die door toeschouwers vanaf de Stakenberg bekeken werden. Sinds de sloop van de Generaal Winkelman Kazerne in 2001 is de heide weer als natuurgebied in gebruik.

In de Tweede Wereldoorlog is door Joden en arbeiders van Kamp De Bruine Enk in het kader van de werkverschaffing de Stakenbergerweg aangelegd. Een stuk bos werd omgespit en werd sindsdien Het Jodenbos genoemd.

De Stakenbergerheide is een van de weinige plaatsen in Nederland waar een jeneverbesbos te vinden is. De Stakenberg is verder vindplaats van de grondster (Illecebrum Verticillatum).[3]

Tussen 1912 en 1915 werden op de Stakenberg twee landgoederen gesticht, Refugium en Huize Stakenberg. De gemeente Ermelo verkocht er de grond voor, heide en stuifzand. De eigenaar van huize Stakenberg bedong dat er vrij uitzicht zou zijn op de toren van Elspeet en dat er geen vliegveld zou komen op de heide. Huize Stakenberg brandde af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vanaf 1949 tot 2000 waren de gecombineerde landgoeden bij PTT in gebruik als vakantiepark voor haar medewerkers. Anno 2019 is in het oorspronkelijke landhuis Refugium een hotel gevestigd onder de naam Landgoed Stakenberg.