Koninkrijk Srivijaya

De eerste verwijzing naar de naam Srivijaya ("Glorieuze Overwinning") dateert uit 671. Een Chinese monnik genaamd I-Tsing verbleef een half jaar in Palembang, op weg naar India. In die tijd was Palembang een belangrijk boeddhistisch centrum voor onderwijs en handel. Volgens I-Tsing verbleven er in de stad meer dan duizend boeddhistische monniken en hij adviseerde andere Chinese monniken om tijdens hun doorreis naar India eerst Srivijaya aan te doen, om er Sanskriet te leren.

Bijna alle bekende verslagen over Srivijaya zijn geschreven door buitenlandse bezoekers aan het koninkrijk. Waarschijnlijk had het rijk zelf ook geschreven bronnen op stroken palmblad (lontar) maar niets daarvan is bewaard gebleven. Wel zijn inscripties op stenen gevonden (de meeste uit de periode tussen 682 en 686). De inscripties bevatten geloftes van trouw aan de koning en bedreigingen van goddelijke vergelding tegen rebellen tegen het rijk. Zelfs tot in zuidelijk Thailand zijn deze Srivijayaanse inscripties gevonden. Waarschijnlijk omvatte het rijk op zijn hoogtepunt de kusten van Sumatra, het Maleisisch schiereiland en wellicht westelijk Borneo.

Het rijk bereikte zijn hoogtepunt zo rond het jaar 1000. Chinese en Indiase bronnen melden geldelijke ondersteuning aan de bouw van tempels in deze landen door de heersers van Srivijaya. Ook het dichtbevolkte Java scheen in deze periode onder invloed te staan van het Sumatraanse rijk.

Het rijk werd kort daarna echter getroffen door een vernietigende aanval vanuit het machtige koninkrijk Chola in Zuid-India, in 1025. Een inscriptie op een muur van een Indiase tempel in Tanjore verhaalt van een Indiase armada die de zeestraat doorvoer en de ene na de andere Srivijayaanse haven onderwierp, waaronder ook de hoofdstad. De exacte reden voor de aanval is niet duidelijk, maar aannemelijk is dat de Indiase handelaren genoeg hadden van de zware belastingen die hen bij binnenreizen van het gebied opgelegd werden door het Srivijayarijk.

In 1080 onderwierp een oude rivaal van Srivijaya, Melayu, het rijk en bracht het terug tot de status van vazal aan Melayu. In de 12e en 13e eeuw overheerste Melayu het rijk op politiek en economisch gebied.

De ondergang van het rijk werd ingezet met een aanval op Melayu door het Oost-Javaanse koninkrijk Singhasari in 1278. Javaanse bronnen verhalen van een Sumatraanse prinses die meegenomen werd naar Java en daar trouwde met een Javaanse prins (wellicht een prins van Majapahit). Ze kregen een zoon, Adityavarman, die zich op Sumatra vestigde, eerst in Batang Hari, het vaderland van zijn moeder, later in de hooglanden van Minang (Padangse Bovenlanden) in West-Sumatra. De half-Sumatraanse, half-Javaanse prins liet, naast een gigantisch standbeeld van zichzelf als de boeddhistische godheid Bhairava staande op een stapel menselijke schedels, vele inscripties na. Vele ervan zijn niet gekopieerd of vertaald. Een van de redenen hiervan is dat de inscripties geschreven waren in een ongewone taal die Oud-Maleis combineert met ongrammaticaal Sanskriet. De laatste inscriptie dateert van 1374, waarin melding wordt gemaakt van een kroonprins, Ananggavarman. Daarna blijft het stil op Sumatra, tot de komst van de Europeanen, zo'n driehonderd jaar later.

• Palembang
• Majapahit