Sterbladigenfamilie

Rubiaceae of sterbladigenfamilie is een familie van tweezaadlobbige planten. De familie komt wereldwijd voor, maar vooral in de tropen, waar het bomen en struiken zijn. In gematigde streken zijn het veelal kruidachtige planten. Lievevrouwebedstro (Galium odoratum) en kleefkruid (Galium aparine) zijn bekende soorten in Noordwest-Europa.

Sterbladigenfamilie
Galium odoratum (Lievevrouwebedstro)
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:Lamiiden
Orde:Gentianales
Familie
Rubiaceae
Juss. (1789)
Afbeeldingen Sterbladigenfamilie op Wikimedia Commons
Sterbladigenfamilie op Wikispecies
Portaal    Biologie

Economisch nut

Het economisch belangrijkste geslacht uit de familie is Koffie (Coffea), waartoe de Arabicakoffie (Coffea arabica) en de Robustakoffie (Coffea canephora, synoniem: Coffea robusta) behoren. Uit kinabast (Cinchona officinalis) werd vroeger kinine tegen malaria en koorts verkregen. In de 19e eeuw werd uit de wortelstok van de meekrap (Rubia tinctorum) de rode kleurstof alizarine gewonnen, met als handelsnaam Turks rood.

Sierplanten

Bekende sierplanten uit de familie der Rubiaceae behoren tot de geslachten Gardenia, Ixora (waaronder Pauwenkers Ixora coccinea) en Pentas. Van de houtige gewassen zijn Cephalanthus en Emmenopterys henryi van belang.[1]

Taxonomie

Onder taxonomen is er volledige overeenstemming dat deze familie erkend dient te worden en ook volledige overeenstemming over welke planten tot de familie horen. Daarentegen is er nog steeds debat over de interne taxonomie. Het is de op vier na grootste plantenfamilie, met meer dan 10.000 soorten in ruim 600 geslachten. Volgens het Cronquist-systeem (1981) werd de sterbladigenfamilie ondergebracht in een eigen orde Rubiales, maar de recentste systemen (APG-systeem (1998), APG II-systeem (2003) en APG III-systeem (2009)) plaatsen de familie in de Gentianales.

De volgende planten komen voor in de Lage Landen (ze zijn echter niet beperkt tot dit gebied).

Lijst met sterbladigen in de Lage Landen
Wetenschappelijke naamNederlandse naamVerspreidingOpmerking
Asperula arvensisAkkerbedstroNederlandMogelijk adventief.
Asperula cynanchicaKalkbedstroBelgië en NederlandIn Nederland voor het laatst in 1842.
Cruciata laevipesKruisbladwalstroBelgië en Nederland
Galium album Mill.(Glad walstro)België en NederlandVolgens Heukels' Flora een synoniem van G. mollugo.[2] The Plant List vermeldt echter beide soorten als geaccepteerd.[3]
Galium aparineKleefkruidBelgië en Nederland
Galium borealeNoords walstroBelgië en Nederland
Galium divaricatumBelgiëIngeburgerd.
Galium elongatum{Moeraswalstro)België en NederlandVolgens (o.m.) Heukels' Flora een synoniem van G. palustre. The Plant List vermeldt echter beide soorten als geaccepteerd.
Galium glaucumZeegroen walstroBelgië en NederlandUitgestorven in Nederland (1921).
Galium mollugo L.Glad walstroBelgië en Nederlandzie opm. bij Galium alba
Galium x mutabileBelgië en NederlandG. mollugo x verum.
Galium odoratumLievevrouwebedstroBelgië en Nederland
Galium palustreMoeraswalstroBelgië en Nederland
Galium parisienseFrans walstroBelgië
Galium patzkeanumBelgië
Galium x pomeranicumBelgië en NederlandG. album x verum.
Galium pumilumKalkwalstroBelgië en Nederland
Galium saxatileLiggend walstroBelgië en Nederland
Galium spuriumAkkerwalstroBelgië en NederlandExoot in Nederland (incidentele import).
Galium sylvaticumBoswalstroBelgië en Nederland
Galium tricornutumDriehoornig walstroBelgië en Nederland
Galium uliginosumRuw walstroBelgië en Nederland
Galium verumGeel walstroBelgië en Nederland
Rubia tinctorumMeekrapNederlandWerd vroeger verbouwd en sloeg soms op uit gemorst zaad, maar sinds 1981 niet meer waargenomen.
Sherardia arvensisBlauw walstroBelgië en Nederland

In Europa komen verder nog voor:

  • Asperula rumelica
  • Asperula taurina
  • Asperula tinctoria
  • Cruciata glabra
  • Cruciata pedemontana (Crucianella latifolia)
  • Galium abaujense
  • Galium austriacum
  • Galium erectum
  • Galium humifusum
  • Galium lucidum
  • Galium oelandicum
  • Galium rivale
  • Galium rotundifolium
  • Galium rubioides
  • Galium schultesii
  • Rubia peregrina, vreemde rubia

Verder worden ook behandeld in Wikipedia: Alibertia (Alibertia edulis), Csapodya splendens, Kaapse jasmijn (Gardenia jasminoides), tiaré tahiti (Gardenia tahitensis), genipapo (Genipa americana) en pauwenkers (Ixora coccinea).

Afbeeldingen van Rubiaceae in de Lage Landen
Zie de categorie Rubiaceae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Wikispecies heeft een pagina over Rubiaceae.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.