Rijsenburg

De gemeente Rijsenburg is in 1818 losgemaakt uit Driebergen. Vanaf 1850 was de burgemeester van Driebergen ook burgemeester van Rijsenburg, tot aan de samenvoeging in 1931. Rijsenburg was nagenoeg als enclave ingesloten door Driebergen en besloeg na de samenvoeging ¹/₁₃ deel van het grondgebied van Driebergen-Rijsenburg.

Met de bouw van een woontoren in de dertiende eeuw is Rijsenburg ontstaan. In 1536 was deze woontoren uitgegroeid tot een burcht en werd Rijsenburg als ridderhofstad erkend. Rond 1800 werd dit kasteel, met uitzondering van het poortgebouw uit 1635 afgebroken.

Het poortgebouw is in 1985 gerestaureerd. Het rechthoekige gebouw is gemaakt van bakstenen en heeft een met pannen bedekt schilddak. De poortdoorgang heeft een vlakke, houten zoldering. De poortdeur is van eikenhout.

Achter het poortgebouw staat een boerderij, die omstreeks 1850 is gebouwd op de fundamenten van een eerdere boerderij. De kelder heeft een stenen tongewelf uit de Middeleeuwen.

De Rooms-Katholieke Sint-Petrus'-Bandenkerk is in 1810 gebouwd door de architect Adrianus Tollus in opdracht van ambachtsheer Petrus Judocus van Oosthuyse, als onderdeel van een geheel nieuw dorp, 2 km verwijderd van het toen al niet meer bestaande kasteel Rijsenburg. De kerk dateert uit de napoleontische tijd en is de enige kerk in Nederland die gebouwd is in Empirestijl. Bij de kerk werden woon- en koetshuizen gebouwd in een halve cirkel. In 1813 werd tegenover de kerk het logement Het Wapen van Rijsenburg gebouwd. Dit unieke kerkplein heeft de status van een beschermd dorpsgezicht. In de jaren negentig van de afgelopen eeuw is de vereniging Vrienden van het Kerkplein opgericht om het Kerkplein 'op orde' te houden en af en toe evenementen te organiseren dat inwoners van Driebergen-Rijsenburg meer bij elkaar brengt.

In 1856/57 wordt in opdracht van mgr. Johannes Zwijsen het Groot-seminarie Rijsenburg gebouwd, op Driebergs grondgebied, op het terrein van buitenplaats Sparrendaal (Driebergen). De architect is H.J. van den Brink. H.J. van Tulder ontwerpt de kapel in 1857.

Over de opstand in 1961 onder de priesterstudenten tegen de leiding van het seminarie Rijsenburg heeft Jan ter Laak in 1999 het boek geschreven Brave rebellen: Herinneringen aan de eerste studentenopstand in Nederland (1961).

Het grootseminarie is gesloten in 1968, waarna de gemeente het gebouw en terrein in 1971 aankocht. Het gebouw is in 1984 afgebroken en heeft plaatsgemaakt voor een kleine woonwijk met luxe flats en geschakelde bungalows. Het park is deels evenemententerrein en maakt deel uit van de gemeentelijke bossen.

	Plaatsen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Dorpen: Amerongen · Doorn · Driebergen-Rijsenburg · Leersum · Maarn · Maarsbergen · Overberg Buurtschappen: Beerschoten · Boswijk · Breedeveen · Darthuizen · De Groep (deels) · Haagje · Haspel · Oud Rijsenburg · Palmstad · Sterkenburg · Valkenheide Utrecht · Plaatsen in de provincie      Nederland · Provincies · Gemeenten