Fort Rammekens

Het fort dateert uit 1547, het werd gebouwd in opdracht van Maria van Hongarije die landvoogdes van de Nederlanden was. De belangrijkste taak was de drukke scheepvaartroutes naar Middelburg, destijds de grootste koopstad der Noordelijke Nederlanden, en Antwerpen te beschermen en te controleren. Op deze plek - het "Vlacke" genaamd - begon de toegang tot de vaarweg naar Middelburg en de vaargeul richting Antwerpen liep hier vlak langs de kust.[2]

De Italiaanse ingenieur Donato de Boni di Pellizuoli was verantwoordelijk voor het ontwerp van het fort. Het werd over de toenmalige zeedijk heen gebouwd en kreeg een ruitvorm met een naar de Westerschelde gericht bastion. Dat had dikke muren waarin kanonnen konden worden opgesteld. Er werd veel natuursteen toegepast vanwege het zoute zeewater. Aan het uiteinde van beide muren lagen halfbastions waar kanonnen in de open lucht stonden opgesteld. Pas veel later, gedurende de Napoleontische periode, werden deze halfbastions overwelfd en kregen ze een aarden dekking.[2] De muren aan de landzijde zijn gemetseld, hier is ook de ingang. De poort heeft een doorgang met bocht om te voorkomen dat vijandelijke kogels ver in het binnenterrein konden doordringen. De binnenplaats was bebouwd. Het fort had alleen aan de landzijde een slotgracht; aan de voorzijde lag de zee.

Het fort had tussen 1560 en 1575 een belangrijke rol in de Tachtigjarige Oorlog, het verwisselde meerdere malen van bezetter. Op 8 februari 1574 werd hier de overdracht van de stad Middelburg ondertekend door Cristóbal de Mondragón en Willem van Oranje.

Van 1585 tot 1616 was het Engels bezit: koningin Elizabeth kreeg het toen samen met Brielle, Vlissingen en Oostende in onderpand, in ruil voor een leger van vijfduizend soldaten dat de Nederlanden kwam helpen in de strijd tegen Spanje. In 1616 werd het weer aan Nederland overgedragen.

In 1787 werd op de binnenplaats van het fort een hospitaal ingericht voor zieke bemanningsleden van de schepen van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) die voor de kust lagen te wachten op gunstige wind. Na de bezetting door de Fransen kwam Fort Rammekens in 1814 weer in Nederlandse handen. Het zeefort werd in 1869 als vesting opgeheven maar bleef in gebruik als kruitmagazijn.[2]

In de jaren 1960 werd het omringende schorrengebied van het Sloe ingepolderd; het Sloegebied werd een industriegebied met havens. Voor de haven werden strekdammen aangelegd waardoor het oude slikken en schorrengebied verdween. Fort Rammekens kwam daardoor verder van de zee te liggen. Sinds de jaren zestig zijn fort en omringend natuurgebied in beheer bij Staatsbosbeheer. Als oudste nog bestaande zeefort in West-Europa is het opgenomen in het register van rijksmonumenten. Vanwege de combinatie van geschiedenis en natuur werken Staatsbosbeheer en het Zeeuws maritiem muZEEum samen. Het museum regelt de ontvangst van de ruim 12.000 bezoekers die het fort per jaar aandoen.

• 
  Het fort op een kaart van Nicolaes Visscher (1636)
• 
  Fort Rammekens op een kaart van Blaeu (1649)
• 
  Rede van Rammekens in de achttiende eeuw
• 
  De poort (1966)
• 
  Fort Rammekens in de steigers (zomer 2012)

• (de) Artikel van Karl Kiem over de bouwgeschiedenis van het Fort Rammekens
• Staatsbosbeheer - Fort Rammekens

Zie de categorie Fort Rammekens van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.