Radiotelescoop

Een radiotelescoop is een radioantenne en ontvanginstallatie speciaal voor het waarnemen van radiosignalen met een golflengte tussen enkele meters en 1 cm, afkomstig van astronomische objecten. Deze tak van de astronomie wordt radioastronomie genoemd. Telescopen die bij golflengtes korter dan 1 cm waarnemen worden (sub)mm telescopen genoemd. De meeste moderne radiotelescopen bestaan uit één of meer parabolische schotelantennes. Meestal bestaat een telescoop uit een aantal van deze antennes, een 'array', waarvan de signalen gecombineerd worden om het scheidend vermogen te vergroten. Net als bij optische telescopen is het scheidend vermogen recht evenredig met de diameter van de telescoop en omgekeerd evenredig met de gebruikte golflengte. Voor de veel langere golflengtes van radiosignalen (ordegrootte van centimeters) is dus een veel grotere telescoop nodig dan voor waarneming met licht.

De 25 meter radiotelescoop van Dwingeloo.
26 meter Radiotelescoop, Hartebeeshoek, Zuid-Afrika
"Ryle Telescope" Radiotelescoop array in de Universiteit van Cambridge
Radiotelescopen van het Argentine Institute of Radio Astronomy in Partido de Berazategui
Het Australia Telescope Compact Array bij Narrabri

Geschiedenis

De eerste pogingen tot radioastronomie stammen uit 1894, toen Sir Oliver Lodge centimeterstraling van de zon probeerde te detecteren. De hieropvolgende 40 jaar gebeurde er verder weinig omdat de detectietechnieken onvoldoende waren ontwikkeld.

In 1931 verrichtte Karl Jansky die bij de Bell Telephone Laboratories werkte, enige experimenten met interferentie van radiogolven. Hij ontdekte drie soorten ruisbronnen: plaatselijke onweersbuien, verre onweersbuien en een permanent gesis van onbekende oorsprong, waarvan hij aantoonde dat het uit het centrum van de Melkweg kwam door de bron aan de hemel te lokaliseren.

Voorbeelden

De grootste individuele radiotelescoop is de Russische RATAN-600 met een antenne met een diameter van 576 meter. Een andere grote, vaste radiotelescoop is de Arecibo radiotelescoop op Puerto Rico.

Het Jodrell Bank Observatory in Engeland huisvest de Lovell-telescoop, gebouwd in 1952-1957. Die was toen de grootste beweegbare radiotelescoop van de wereld, met een diameter van 76 meter. Die eer ging later naar de radiotelescoop Effelsberg in Duitsland (1972) en de Green Bank Telescope (diameter 100x110 meter) in de Verenigde Staten (2000).

Ook in Nederland staat een grote radiotelescoop, en wel in de buurt van Dwingeloo in Drenthe. De Dwingeloo Radiotelescoop heeft een schotel van 25 meter diameter en was zelfs enige tijd de grootste radiotelescoop ter wereld. Hij werd en wordt nog steeds beheerd door de stichting ASTRON.

In de Chinese provincie Guizhou is op 25 september 2016 de grootste individuele schotelvormige radiotelescoop ter wereld in gebruik genomen, de Five hundred meter Aperture Spherical Telescope (FAST). De FAST heeft een grootte van dertig voetbalvelden.[1]

Interferometrie

Radiotelescopen kunnen door middel van interferometrie aan elkaar worden gekoppeld tot een zogenaamde radio-interferometer (dit proces heet apertuursynthese). Een voorbeeld is de Very Large Array (VLA) in Socorro, New Mexico, VS. Deze bestaat uit 27 telescopen (een array) met 351 gelijktijdige onafhankelijke basislijnen, waarmee een scheidend vermogen van 0,05 boogseconde bereikt kan worden bij een golflengte van 7 mm. Een bekende radio-interferometer in Nederland is de Westerbork synthese radio telescoop nabij het voormalige Kamp Westerbork in Drenthe. Deze bestaat uit 14 telescopen.

Het grootste radiotelescoop array ter wereld, de LOFAR, is aangelegd in noordoostelijk Nederland en Noord-Duitsland.

Wanneer de deelnemende telescopen zich op grote afstand van elkaar bevinden wordt dit very-long-baseline interferometry genoemd.

Zie ook
Zie de categorie Radio telescopes van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.