Prometheus (mythologie)

Prometheus (Oudgrieks Προμηθεύς) is een figuur uit de Griekse mythologie.

De mythe van Prometheus door Piero di Cosimo, 1515

Beeld van Prometheus voor het hoofdgebouw van de TU Delft, door Oswald Wenckebach, 1953

Prometheus was de zoon van de Titaan Iapetus en de Oceanide Clymene (oftewel Asia), die later ook zijn minnares werd. Ook was hij de broer van onder andere Atlas en Epimetheus, die met Pandora trouwde. Prometheus had zijn onsterfelijkheid aan Cheiron de centaur te danken.

Veelbetekenend is de mythe van Prometheus. Bij de oorspronkelijke toebedeling van gaven en vaardigheden door de Griekse goden was de mens er bekaaid afgekomen. Zowel op het vlak van de overlevingsinstincten als op het vlak van de natuurlijke verdedigingsmiddelen waren de andere levende wezens er veel beter aan toe. Uit liefde voor de mensheid stal Prometheus het vuur bij de Olympische goden en schonk het aan de mensen. Hij leerde de mens er metaal mee te bewerken en leerde hun technische vaardigheden toe te eigenen.

Prometheus werd bovendien voorgesteld als een leraar en uitvinder, die de mensen wederzijds respect bijbracht en hen leerde vooruit te zien: zijn naam werd verklaard als 'de vooruitdenkende'. Maar Prometheus werd er door Zeus, de Griekse oppergod, voor gestraft. De oppergod en Prometheus waren vrienden geweest, maar ondanks het verbod van Zeus had de Titaan het vuur toch aan de mensen geschonken. Daarom kreeg de voormalige vertrouweling een gruwelijke straf voor het verraad. De nemesis, de 'wrekende gerechtigheid' viel hem ten deel: hij werd aan de bergketen Kaukasus gekluisterd waar de adelaar Ethon elke dag zijn lever kwam opeten. Elke nacht groeide de lever weer aan. De nemesis had voor eeuwig moeten duren, maar de held Herakles bevrijdde hem tijdens zijn elfde werk.

Deukalion was de zoon van Prometheus en met Pyrrha getrouwd. Hij woonde na de zondvloed alleen samen met haar op de aarde, tot ze samen de nieuwe generatie van mensheid stichtten.

Nog steeds wordt Prometheus met de techniek in verband gebracht. Daarom is hij een officieel symbool voor de Technische Universiteit Delft. Een standbeeld van Prometheus stond op het plein voor het oude hoofdgebouw van de TU,[1] het vuur van Prometheus is nog terug te vinden als de vlam op de T in het universiteitslogo.