Positieve discriminatie

In Nederland is een tijdje de term positieve discriminatie in gebruik geweest om aan te geven dat voor bepaalde typen werk de voorkeur uitging naar vrouwelijke kandidaten, omdat vrouwen in die categorieën gediscrimineerd werden. Positieve discriminatie is eigenlijk een eufemisme, want wanneer er onderscheid wordt gemaakt, wordt er altijd een partij benadeeld. Inmiddels heeft de term zijn eufemistische karakter grotendeels verloren en wordt hij voornamelijk nog gebruikt door tegenstanders. Voorstanders geven tegenwoordig de voorkeur aan een nieuw eufemisme: voorkeursbeleid.

Vroege vormen van positieve discriminatie in Nederland deden zich al voor in het midden van de achttiende eeuw. Geloofsgenoten van de Gereformeerde Kerk werden regelmatig bevoordeeld bij armenzorg, die men in deze tijd bij de kerk kon ontvangen. Men kreeg dan vaak extra goederen en betere voorzieningen.

Voor positieve discriminatie worden de volgende redenen gegeven:

• De betreffende bevolkingsgroepen worden in de praktijk gediscrimineerd en hebben daarom extra hulp nodig om een baan of promotie te krijgen.
• De betreffende bevolkingsgroepen zijn in het verleden gediscrimineerd en daardoor ondervertegenwoordigd in bepaalde functies. Met het juiste voorkeursbeleid zetten we de fouten van vroeger weer recht.
• De mensen die bevoordeeld zijn zullen een voorbeeldfunctie vervullen voor andere leden uit de betreffende bevolkingsgroep. Zo kan het feit dat er vrouwelijke of allochtone ministers zijn, andere vrouwen en allochtonen inspireren om ook carrière te maken.
• Een voorkeursbeleid kan ook als doel hebben om een bedrijf of team meer divers te maken. Wanneer een afdeling geheel uit blanke mannen bestaat kan juist de komst van een vrouw of iemand uit een andere cultuur tot andere invalshoeken leiden.

Er wordt ook kritiek geuit op positieve discriminatie. De praktijk leidde zowel onder feministen als onder niet-feministen tot protest. De belangrijkste kritiekpunten zijn:

• De huidige generatie wordt gecompenseerd voor het onrecht in de vorige generatie. Een man zal in sommige gevallen minder makkelijk voor een bepaalde functie worden aangenomen dan een vrouw, ook al was hij even geschikt of beter. Hij moet dus boeten voor wat zijn voorouders deden.
• Hierdoor is het in sommige gevallen mogelijk dat niet de beste maar de meest correcte beslissing genomen wordt. Een bedrijf of overheidsinstelling zal ook liever de beste kandidaat kiezen, maar is gedwongen in haar oordeel een minder doeltreffende keuze te maken. Dit wordt door voorstanders tegengesproken, omdat er alleen sprake is van positieve discriminatie bij gelijke geschiktheid. Tegenstanders geven aan dat met name overheidsinstellingen vaak quota stellen voor het aantal allochtonen en vrouwen dat op managementsposities moet worden geplaatst waardoor de keus voor een blanke man in bepaalde gevallen niet eens toegestaan is.
• De kwaliteit van een nieuwe medewerker wordt soms onterecht in twijfel getrokken, omdat men denkt dat de aanstelling of het arbeidsverleden het gevolg is van positieve discriminatie, en niet van de eigen prestaties. Dit werkt discriminatie (en mobbing) juist weer in de hand.
• Positieve discriminatie helpt bepaalde groepen waardoor andere groepen het nóg zwaarder krijgen, zoals gehandicapten en blanke mannen die in een achterstandswijk zijn opgegroeid. Eerst komt immers de gecompenseerde groep aan bod, daarna de personen in de 'neutrale' positie, en ten slotte deze achterstandsgroep.
• De gecompenseerde groep voelt zich "betutteld".
• Ook voeren tegenstanders vaak aan dat de te bevoordelen groepen niet ondervertegenwoordigd zijn door discriminatie maar doordat ze zelf minder ambities hebben. Voorstanders stellen weer dat dit gebrek aan ambitie juist komt door een gebrek aan voorbeeldfuncties.

Ook buiten het Nederlands taalgebied wordt aan positieve discriminatie gedaan.

• In Zweden bestaat het parlement altijd voor de helft uit vrouwen en voor de helft uit mannen. Ook bij de samenstelling van de ministerraad wordt dezelfde verdeling nagestreefd.
• In Noorwegen moet de directie van een beursgenoteerd bedrijf verplicht voor veertig procent uit vrouwen bestaan.
• In India lopen al tientallen jaren programma's om Dalits (kastelozen) binnen het ambtenarenapparaat te halen.
• In de Verenigde Staten zijn veel rechtszaken gevoerd rondom dit onderwerp. Eén van de uitkomsten is dat het sinds 2003 verboden is om voor opleidingsplaatsen een voorkeursbeleid op basis van etniciteit of geslacht te voeren. Voorkeursbeleid op sociale klasse is wel toegestaan.
• In Slowakije is positieve discriminatie helemaal verboden.
• In Zuid-Afrika zijn sinds het leiderschap van het ANC via Black Economic Empowerment ("regstellende aksie") duizenden blanken ontslagen om plaats te maken voor gekleurde werklieden, ongeacht de vakkundigheid. Dit heeft geleid tot een explosieve groei van blanke armoede, massale emigratie en de daarmee gepaard gaande kennisvlucht.[1][2] Bovendien is de inkomensongelijkheid hier niet mee weggenomen: een zwarte elite heeft de plaats van de verdwenen blanke elite uit de Apartheid ingenomen, en het verschil voor de gewone bevolking is minimaal.

Volgens het Regeerakkoord 2012 (Nederland) komt er een quotum voor bedrijven met meer dan 24 werknemers, dat aangeeft hoeveel arbeidsgehandicapten het bedrijf in dienst moet hebben. Dit quotum wordt in zes jaar opgebouwd tot vijf procent. Bedrijven die hier niet aan voldoen krijgen een boete van 5000 euro per arbeidsplaats per jaar.

• Anoniem solliciteren
• Excuustruus