Pietro Aretino

Vita di santa Caterina vergine e martire, 1636

Aretino was van bescheiden afkomst; zijn ouders behoorden tot de burgerij van Arezzo. Het was dankzij de contacten van zijn, naar verluidt, aantrekkelijke moeder dat hij veel binnen de Italiaanse adel kon verkeren. Tijdens zijn verblijf in Perugia (1510-1517) ontstond zijn interesse in schilderkunst en schreef hij zijn eerste gedichten. In 1517 kwam hij onder bescherming van Agostino Chigi, een rijke bankier die onder anderen de schilder Rafael financierde.

Via deze wegen kwam hij in de kringen rond paus Leo X terecht. In 1524 moest hij Rome voor korte tijd ontvluchten nadat hij sonnetten had geschreven bij gravures van Marcantonio Raimondi. In deze zogenaamde I Modi werden de verschillende posities van de geslachtsdaad weergegeven. Het jaar daarop moest hij Rome voorgoed verlaten toen hij een stuk schreef over bisschop Giovanni Ghiberti. Deze poogde hem te laten vermoorden. Aretino streek neer in Venetië waar hij zijn verdere leven verbleef.

Aretino werd vooral bekend door zijn verhandelingen over kunst en de publicatie van zijn correspondenties met kunstenaars. In deze brieven geeft hij op een levendige manier commentaar op de technieken die in kunst worden toegepast en op de metaforen die worden gebruikt. Vooral bekend is zijn correspondentie met Titiaan, waarin hij een fictief schilderij van de schilder beschrijft, en de brief aan Michelangelo waarin hij de naaktheid van zijn figuren in de Sixtijnse Kapel bekritiseert. Verder schreef hij vele religieuze manifesten en toneelstukken waaronder "II Marescalio" (1533) en "La Talanta" (1542). Door de expliciet seksuele gerichtheid die zijn werken kenmerken werd hij de afgelopen eeuw niet alleen gelezen door wetenschappelijke onderzoekers maar ook door liefhebbers van erotische teksten.

Aretino speelt een hoofdrol in het boek De Scharlaken Stad van Hella Haasse.