Titiaan

Titiaan (Pieve di Cadore, circa 1487 – Venetië, 27 augustus 1576), eigenlijk Tiziano Vecelli of Vecellio, was een van de belangrijkste kunstschilders van de hoogrenaissance.

Titiaan
Zelfportret van Titiaan (1566)
Persoonsgegevens
Volledige naamTiziano Vecelli of Tiziano Vecellio
GeborenPieve di Cadore, 1490
OverledenVenetië, 27 augustus 1576
Geboorteland Republiek Venetië
Beroep(en)Kunstschilder
Oriënterende gegevens
PeriodeRenaissance
Stijl(en)Hoogrenaissance
Bekende werkenVenus van Urbino
Maria Hemelvaart
RKD-profiel
Portaal    Kunst & Cultuur

Leven en carrière

Titiaan werd geboren in Pieve di Cadore, een dorpje in de Dolomieten zo'n 190 km ten noorden van Venetië. Vermoedelijk was hij eerst leerling van Gentile Bellini en later van diens broer Giovanni, maar hij lijkt ook sterk beïnvloed door Giorgione (circa 1477-1510), hoewel deze niet formeel zijn leermeester was. Er is controverse over welke werken precies aan Giorgione toegeschreven moeten worden, wat onder meer komt doordat, toen hij in 1510 aan de pest overleed, sommige van zijn werken vermoedelijk werden afgemaakt door anderen, onder wie Titiaan. Daarom is het onduidelijk of Giorgione of Titiaan als de grote vernieuwer van de vroege 16e eeuw moet worden beschouwd.

Rond 1508 brachten Giorgione en Titiaan vermoedelijk fresco's aan op de gevel van het Fondaco dei Tedeschi in Venetië, waarbij de destijds bekendere Giorgione de prominente kanaalzijde voor zijn rekening nam. De fresco's zijn grotendeels verloren gegaan als gevolg van het zeeklimaat van de stad. In 1511 produceerde Titiaan fresco's in de Scuola del Santo in Padua en vanaf ongeveer 1515 maakte hij werk in opdracht van de familie d'Este uit Ferrara. Na Giorgiones dood en het vertrek naar Rome van Sebastiano del Piombo in 1511 was de hoogbejaarde Giovanni Bellini Titiaans voornaamste concurrent. Toen deze in 1516 overleed, werd Titiaan in zijn plaats de officiële schilder van de Republiek Venetië, een functie die hij al eerder had geprobeerd over te nemen. In datzelfde jaar begon hij aan een van zijn beroemdste werken, de gigantische Tenhemelopneming van Maria in de Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari in Venetië (690 bij 360 cm, 1516-1518). Het grootste deel van het werk dat Titiaan maakte voor de Venetiaanse overheid, is echter verloren gegaan tijdens de brand in het Dogepaleis in 1577.

In 1532 kwam hij in contact met keizer Karel V, die Titiaan in de adelstand verhief en tot hofschilder benoemde voor diens kopie van zijn portret van de hand van Jakob Seisenegger. In de jaren 1530 werkte hij ook voor het hof in Urbino, waar hij onder meer La Bella (circa 1536) en het naakt Venus van Urbino (circa 1538) maakte. In 1545-46 bezocht Titiaan Rome, wat hem inspireerde tot mythologisch werk als Danaë. Ook maakte hij er een portret van paus Paulus III en leden van diens familie. In de periode 1548-1551 bezocht hij het keizerlijk hof in Augsburg, waar hij portretten maakte. Lucas Cranach de Oude zou er een portret van Titiaan geschilderd hebben, maar dit is verloren gegaan. Toen Karel V in 1555 troonsafstand deed, ging Titiaan werken voor Filips II van Spanje, voor wie hij vooral mythologisch, erotisch getint werk maakte als Danaë en Diana en Callisto.

Titiaan ligt begraven in een grafmonument in de Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari in Venetië.

Onder zijn vele assistenten waren zijn zoon Orazio en Palma Giovane. De laatste beschreef Titiaan als een perfectionist, die vaak een schilderij maandenlang niet aanraakte, waarna hij het opnieuw zeer kritisch bekeek en dingen die hem niet aanstonden zorgvuldig verbeterde.

Werken

Titiaans oeuvre omvat vooral portretten, mythologische en religieuze werken.

Enkele bekende schilderijen van Titiaan zijn:

Johannes de Doper (1542) in de Gallerie dell'Accademia

Invloed op andere schilders

Tintoretto was vermoedelijk een van Titiaans leerlingen.

Titiaans werken oefenden invloed uit op onder meer Peter Paul Rubens en Antoon van Dyck.

De Venus van Urbino vormde een belangrijke inspiratiebron voor Édouard Manets hoogst controversiële werk Olympia uit 1863.

Musea

De werken van Titiaan bevinden zich in vele musea, onder andere in:

Galerij
  • Portret van een dame en haar dochter

Alle vermelde websites zijn Engelstalig.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.