Pronkboon

De pronkboon wordt evenals de snijboon gesneden gegeten. Het begin en het eind van de peul wordt niet gebruikt. De pronkboon heeft een meer uitgesproken smaak dan de snijboon. De peul is groen en 25-29 cm lang. Pronkbonen moeten jong gegeten worden, omdat zich anders op de rugnaad van de peul een draad gaat vormen. Vroeger werd bij het klaarmaken de draad van de peul getrokken. Er is ook een ras dat geen draad vormt. Van rijpe peulen kunnen alleen nog de zaden gegeten worden. De zaden kunnen zowel vers als gedroogd en daarna weer geweekt gegeten worden. In Nederland worden ze dan 'scheiers' genoemd.

Rijpe bonen

zaden pronkboon

De klimmende pronkboon wordt aan bonenstaken geteeld. De staken zijn ongeveer 300 cm lang. Bonenstaken kunnen afkomstig zijn van de wilg, bamboe (tonkinstokken), maar ook takken van de hazelaar en andere houtige gewassen voldoen. Meestal gaan ze drie jaar mee. Daarna is de onderkant verrot en zijn ze te kort geworden. De wilgenstaken breken na drie jaar ook makkelijk. De staken kunnen in twee rijen als een hok gezet worden, zoals op de foto of met drie of vier aan elkaar gebonden.

De plantafstand is 30-50 cm in de rij en 120-140 cm tussen de rijen. De pronkboon wordt ter plaatse gezaaid vanaf 15 mei tot eind juni. Meestal worden een tot twee zaden per staak gelegd. Bij meer zaden per staak treedt later veel bloemrui op, vooral bij warm en droog weer. Ook kunnen de planten voorgetrokken worden en later buiten uitgeplant. Bij voortrekken worden eind april twee zaden in potten van 12 cm diameter gelegd. Na opkomst wordt eventueel één kiemplant weggeknepen. Half mei (na de IJsheiligen) wordt er uitgeplant. De oogst begint eind juli en duurt tot eind augustus. Voor latere oogst moet half juni nog een keer gezaaid worden. Hiervan kan dan vanaf de derde week van augustus tot de eerste nachtvorst geoogst worden. De peulen moeten elke week geplukt worden, omdat anders de peulen te oud worden en er geen nieuwe peulen meer gevormd worden.

Naast roodbloeiende rassen komen ook wit-, rood-wit-, en rosebloeiende rassen voor. De roodbloeiende rassen zijn sneller vliezig en vatbaarder voor vetvlekkenziekte. (Pseudomonas phaseolicola).

Een bekende roodbloeiende pronkboon is:

• 'Prijswinner'

Witbloeiende klimmende rassen die in Nederland geteeld worden zijn:

• 'Emergo'; met draad
• 'Dominant'; met draad
• 'Désirée'; zonder draad
• 'Excelsior'; met draad, en heeft de langste peulen (35-40 cm)

Klimmende rassen met een specifieke sierwaarde zijn:

• 'Scarlet Runner'; met oranjerode bloemen en paarse zaden met donkere strepen en vlekken
• 'Painted Lady'; met rood-met-witte bloemen
• 'Celebration'; bloeit zacht rose
• 'Riley'; bloeit zalmrood
• 'Sun Bright'; heeft rode bloemen met een goudkleurig blad

Een bekende stampronkboon is:

• 'Hestia'; met rood-witte bloeiwijze als 'Painted Lady'

Een bijzondere pronkboon met zeer grote witte zaden is:

• 'Boerentenen'

Enkele bekende landrassen zijn:

• 'Groninger Pronkboon'; roodbloeiend klimmend ras met paarse zaden met zwarte spikkels
• 'Stiense Boon'; roodbloeiend klimmend ras met paarse zaden met zwarte spikkels
• 'Kollumer Pronkboon'; roodbloeiend klimmend ras met zwarte zaden

100 gram vers product bevat:

• energie 105 kJ
• 3 gram koolhydraten
• 3 gram eiwit
• 0,3 g vet

Mineralen:

• 40 mg calcium
• 0,8 mg ijzer

Vitaminen:

• 0,20 mg caroteen
• 0,07 mg B1
• 0,06 mg B2 en
• 15 mg C

Roodbloeiende rassen worden veelal voor de sier geteeld.

Veel soorten uit de vlinderbloemenfamilie hebben de speciale eigenschap om bacteriën in wortelknollen in symbiose te onderhouden en die bacteriën zijn in staat om (di)stikstof uit de lucht te binden, waardoor vlinderbloemigen geen of veel minder meststoffen nodig hebben om te groeien. Hierdoor kunnen ze ook veel meer eiwitten produceren dan andere planten.

• spekboon

• Pronkboon (Phaseolus coccineus) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de Heukels²³, dit is de voorlaatste uitgave)

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Ecologisch tuinieren.

Zie de categorie Phaseolus coccineus van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.